By Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 34 vilayette zirai dondan etkilenen eserlerin armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstık olduğunu belirterek, “Zirai don olayında etkilenen yalnızca meyve cinsleri oldu, bu bahsetmiş olduğum 16 cins. Ülkemizin rastgele bir halde besin arz güvenliğine ait sorun yaşaması kelam konusu değil.” dedi.
Bakan Yumaklı, merkeze bağlı Sıvacı köyünde zirai dondan etkilenen fındık bahçesinde incelemelerde bulundu, ilgililerden ve üreticilerden son duruma ait bilgi aldı.
Ülkeyi etkileyen zirai don olayından sonra Malatya’da kayısıyla alakalı çalışmaları yerinde incelediklerini belirten Yumaklı, artık de Giresun’da don hadisesinden etkilenen ekonomik pahası çok değerli bir eser olan fındıkla ilgili temaslarda bulunduklarını söz etti.
Yumaklı, 2024’te 717 bin ton fındık üretimi gerçekleştiğini vurgulayarak, “Bunun 324 bin tonu ihraç edildi, yaklaşık 2,7 milyar dolarlık bir gelir ülkemiz iktisadına katılmış oldu. Elbette zirai don olayıyla alakalı bilhassa çok yıllıklı bitkiler dediğimiz meyve çeşitlerinde farklı derecelerde etkilenmeler oldu. Ben bilhassa Giresun’un fındık üretimindeki yüzde 13’lük hissesiyle kıymetli tesire sahip olması sebebiyle buradan açıklama yapma gereksinimi hissettim.” dedi.
Küresel iklim değişikliğinin tesirinin artık yadsınamaz bir gerçek olduğunun altını çizen Yumaklı, şöyle devam etti:
“Son 30 yılın en düşük sıcaklığı kayıtlara geçmiş oldu. Artık bundan sonra da çok farklı vesilelerle tahminen kimi yerde zirai don, kimi yerde sel, taşkın ya da kuraklık üzere farklı hallerde bu iklim tesiri karşımıza gelmiş olacak. Tarihin en büyük don olayından bahsediyoruz, 34 ilimiz etkilendi. Giresun da dediğim üzere bu vilayetlerden bir tanesiydi, bilhassa muhakkak bir rakımın üzerindeki tarlalar, bahçeler çok daha fazla etkilendi. Daha birinci andan itibaren takımlarımız alandaydı.
Burada bir parantez açmak istiyorum. Şubat ayının sonlarında Mersin, Adana ve Hatay’da da misal formda, o bölgede üretilen eserlerin ziyan görmesi kelam konusu olmuştu. Yeniden orada da birebir formda arkadaşlarımız birinci andan itibaren üreticilerimizin yanında oldular. Burada yalnızca olay olduktan sonra değil, olmadan önce de meteorolojinin ihtarları nispetinde ne yapılması gerekiyorsa bunu da üreticilerimizle birlikte yapmak üzere yeniden arkadaşlarımız alandaydı. Geçtiğimiz salı gününden itibaren aslında yaşanan bu son don olayının tesirlerini azaltmak üzere arkadaşlarımız çalışmalarına devam etti.”
“TARSİM sigortası olanlar, sigorta poliçelerinin kapsamında olanlarının ödemelerini alacak”
Yumaklı, bugünün teknolojilerinin yetebildiği, don olayının tesirini azaltabilecek şeylerin hudutlu olduğunu, münasebetiyle da birtakım meyvelerde fazla hasar meydana geldiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:
“Cumhurbaşkanımız açıkladı, tespitler devam ediyor. Bu tespitlerin devamından sonra TARSİM sigortası olanlar, sigorta poliçelerinin kapsamında olanlarının ödemelerini alacaklar. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı fakat sigortası olmayanlar için de bu hasar tespit çalışmalarının sonrasında hasarları nispetinde don hadisesinin olduğu vakte kadar o tarla için, o bahçe için ne harcama yapılmışsa, ne masraf olmuşsa onların bedelini de hasarları nispetinde alacaklar. Kolaylaştırmak için söz etmek istiyorum. Diyelim ki siz bahçenize 1000 liralık masraf yaptınız, hasarınız yüzde 100 ise o 1000 lirayı alacaksınız, hasarınız yüzde 50 ise 500 lirasını alacaksınız.
Elbette bu bir süreç ve bir takvimi var. Büsbütün fiziki koşulların da bu hasar tespitine müsaade vermesi gerekir. Kimi yerlerde bu daha çabuk olacaktır, birtakım yerlerde tahminen biraz sarkacaktır lakin bu süreci gerçekleştirmiş olacağız. Ekseriyetle açıklamalarımızı yaparken meyve çeşitlerinde diye bahsettik, 34 vilayette 16 çeşit eserin etkilendiğinden bahsettik. Çok sıklıkla geldiği için artık bu eserlerin hangilerinin olduğunu birinci kere burada açıklamak istiyorum; armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstık.”
TARSİM’in kıymetine dikkati çeken Bakan Yumaklı, şunları kaydetti:
“Ekonomik yükü çok yüksek olan ya da bir ilin geçim kaynağı olarak adledilebilecek eserlerin sigorta oranları maalesef düşük, istediğimiz düzeyde değil. Bugünden itibaren, bugünden tezi yok bütün üreticilerimizi TARSİM sigortası yapmaya bu vesileyle davet etmek istiyorum. Elbette biz bunların çalışmalarını yapacağız, çok farklı tahminen kampanyalarla yapılması gereken birtakım uygulamalarla bunların dağılmasını, genişlemesini sağlayacağız lakin şunu belirtmek istiyorum: Bu, yalnızca devletin isteği nispetinde başarılı olabilecek bir konu değil, üreticilerimizin de buna dayanak vermesi gerekir.
Diyelim ki sizin eserinizin dondan ya da farklı iklim şartlarından etkilenmesi kelam konusu olabilecek, bunun için de kimi ekipmanlar var, siz bu ekipmanları almak istediğinizde bunun yarısını devlet olarak biz karşılıyoruz zati. Şayet devlet olarak yarısını karşıladığımız bu ekipmanı siz kullanıyor iseniz bunun tarım sigortası poliçe bedelini yüzde 25 ile yüzde 35 ortasında bir iskontoyla yapıyoruz. Şayet bu bahçe sahibi bayan ise genç ise bu kardeşlerimizin de bu poliçe bedellerinden belirli oranlarla indirim almasını sağlıyoruz. Aslında bakarsanız poliçenin yapılması yalnızca bir iradeye kalmış oluyor.”
Yumaklı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çoğu yerde söylentiyle işte çok farklı şeyler duyuyoruz. Buradan tekrar belirtmek istiyorum. Poliçe üretimiyle alakalı yani sigorta imaliyle ilgili sağdan soldan söylenenlerle değil, bizim arkadaşlarımızın söyledikleriyle lütfen süreç yapılsın, buna nazaran hareket edilsin. Ben aslında ilgili arkadaşlarımıza da gerekli talimatı verdim, bu hasar belirleme ve tespit çalışmalarından sonra Türkiye’de arkadaşlarımızın gitmediği, uğramadığı, bunların anlatılmadığı hiçbir nokta olmayacak. Zira biz bu bahisteki hani yalnızca duyumlara ya da söylentilere nazaran sigorta yapılmadığıyla ilgili de maalesef birtakım bilgiler edinmiş olduk bu süreçte. Münasebetiyle kesinlikle halletmemiz gereken öbür bir konu.”
“Zirai don olayında yağlı tohumların etkilenmesi kelam konusu olmadı”
Bakan Yumaklı, gündeme getirilen kimi mevzulara ait de şu değerlendirmede bulundu:
“Bu olaydan sonra gerçekliği maalesef bizim tarafımızdan bu biçimde olmadığı söz edilen konuların tekrar tekrar gündeme getirildiğini görüyoruz. Ne pekala bu? Bu zirai don olayında etkilenen yalnızca meyve cinsleri oldu, bu bahsetmiş olduğum 16 çeşit. Bunun dışında ülkemiz için değerli olan stratejik eserler diye tabir ettiğimiz buğday, arpa ve gibisi hububat, fasulye, nohut, mercimek üzere baklagiller, ayçiçeği ve kanola üzere yağlı tohumların etkilenmesi kelam konusu olmadı. Yani şöyle bir ibare var, kullanılıyor bu, ‘Artık yurt dışına bağımlıyız, besin arz güvenliği açısından çok büyük sorun olacak ülkemizde.’ Bu türlü bir şey muhakkak kelam konusu değil. Bahsetmiş olduğum tesir bu eserlerde oldu, bu eserlerin yetiştirildiği vilayetlerde oldu. Ülkemizin rastgele bir halde besin arz güvenliğine ait sorun yaşaması kelam konusu değil. Bu sözleri söyleyenlerin maksatlarını kendilerine bırakıyorum.
Hatta ben bu uyarıyı yaptıktan sonra, ‘Köylüye niçin bu türlü söylüyorsun?’ diyorlar diye de diğer dedikodu yayılmaya başladı. Benim burada bahsettiğim üreticiler, köylüler, çiftçiler değil; sorumluluk sahibi olması gereken, temsiliyeti olanların bu bahislerdeki açıklamaları. Bunun ne üreticiye ne tüketiciye yararı var, yalnızca tabiri caizse kaos ortamı oluşturmakla ilgili bir niyet. Hiçbir formda bunlara prestij edilmemesini bilhassa istirham ediyorum. Bizim ülkemiz güçlü bir ülke, Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konulardaki hassasiyetini herkesin bildiğini de görüyoruz, müşahede de ediyoruz. Münasebetiyle bunlara vaziyet ederken hiç olmayan kimi ortamların varmış üzere sunulmasının da gerçek olmadığını, hiçbir kimseye yarar sağlamayacağını ve bu fikirlerin arka niyetli kanılar olduğunu tekrar söz etmek istiyorum.”
Yumaklı, 16 eserin ekildiği ve hasadının yapıldığı vilayetlere “geçmiş olsun” dileklerini iletti.
İnceleme sırasında Giresun Valisi Mehmet Fatih Serdengeçti, AK Parti Giresun Milletvekilleri Ali Temür ve Nazım Elmas, TARSİM Giresun Bölge Müdürü Bülent Yaşaroğlu, İl Tarım ve Orman Müdürü Muhammet Angın, Giresun Orman Bölge Müdürü Ahmet Ulukan, Giresun Ziraat Odası Lideri Nurittin Karan da yer aldı.
