By Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Berlin Araştırma Yöneticisi M. Erkut Ayvaz, Almanya’da mayıs başında iktidarı devralacak Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri ile Toplumsal Demokrat Partinin (SPD) hazırladığı koalisyon mukavelesinde dış siyasete ait somut gayelerin belirlenmediğinin görüldüğünü söyledi.
Almanya’da 23 Şubat’taki genel seçimlerin akabinde CDU/CSU ile SPD, hükümeti kurmak için gerçekleştirdikleri görüşmeler sonrası ülkenin gelecek dört yılını şekillendirecek koalisyon protokolünde anlaştı.
Kamuoyuyla 9 Nisan’da paylaşılan 146 sayfalık koalisyon mukavelesinde “Sorumlu bir dış siyaset, birleşmiş bir Avrupa, inançlı bir Almanya” başlığı altında dış siyasete 16 sayfa ayrıldı.
Yeni Alman hükümetinin genel sınırları çizilen koalisyon kontratında “Almanya ve Avrupa, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden bu yana birinci defa güvenliğini çok daha büyük ölçüde kendisi sağlamalıdır.” tabiri kullanıldı.
Bu bağlamda, gelecekte dış siyasetin nasıl şekilleneceğine ait çok fazla detayın yer almadığı mukavelede stratejiler geliştirmek için Federal Güvenlik Kurulunun “Ulusal Güvenlik Konseyine” dönüştürüleceği kaydedildi.
Sözleşmede Dışişleri Bakanlığının Hristiyan Demokrat Birlik Partisine verileceği belirtildi.
Böylelikle 60 yıl sonra ülkede birinci defa CDU’lu bir dışişleri bakanı görev yapacak ve başbakan ile dışişleri bakanı aynı partiden olacak.
SETA Berlin Araştırma Yöneticisi M. Erkut Ayvaz, gelecek 4 yıl ülkeyi yönetmeye hazırlanan CDU/CSU ile SPD’nin üzerinde anlaştığı koalisyon protokolü bağlamında Almanya’nın dış siyasetinin gelecek devirde nasıl şekillenebileceğini AA muhabirine kıymetlendirdi.
Ayvaz, yeni hükümetin kurulmasının akabinde Almanya’da iç siyasette olduğu üzere dış siyasette da değişikliklerin beklendiğine fakat koalisyon protokolüne detaylı bakıldığında dış siyasette maksatların somut halde belirlenmediğine işaret etti.
Özellikle Başbakan Olaf Scholz liderliğinde evvelki 3 partili ve 3 yıl süren koalisyon hükümetinde dış siyaset alanında geçerli olan kırılganlıkların yeni periyotta de sürebileceğinin sinyallerinin bulunduğunu söz eden Ayvaz, “Çünkü (koalisyon sözleşmesinde) somut istikamette amaçlar belirlenmediği görülüyor. Burada başta transatlantik yani ABD ile bağlar olmak üzere, bilhassa Rusya ve Ukrayna’daki gelişmeler dikkate alındığında somut maksatlardan ve somut yapılacaklar listesinden kaçınıldığı gözleniyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Taurus füzelerinin Ukrayna’ya sağlanmasında görüş ayrılığı var
Ayvaz, bunun ülkede kurulacak iki partili koalisyonun süreç içinde ne tarafa evrilebileceğine ait soru işaretlerini barındırdığını anlattı.
“Örneğin Ukrayna siyasetinde şimdiden tartışmaların yavaş yavaş ortaya çıktığına şahit oluyoruz.” diyen Ayvaz, Almanya’da başbakan olması beklenen CDU Genel Başkanı Friedrich Merz’in Ukrayna’ya Taurus seyir füzeleri sağlanması tarafında görüş belirttiğini lakin vazifesine devam etmesi beklenen SPD’li Savunma Bakanı Boris Pistoruis’un bu bahisteki çekincelerini lisana getirdiğini anımsattı.
Ayvaz, koalisyon hükümeti kurulmadan bu tartışmaların çıkmasının yeni devirde de geçmiş hükümette yaşandığı üzere farklı görüşlerin ortaya çıkması ve koalisyon içindeki uyuşmazlıkların gün yüzüne çıkması ihtimalini doğurduğunu kaydetti.
Ayrıca, özellikle ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve gelmesinin hem iktisat hem jeopolitik alanda Amerika ile münasebetlerde yeni periyotta değişikler yaşanacağının habercisi olduğu gerçeğinin, Almanya’da da bu tarafta farklı siyasetlerin hayata geçirebileceği hassasiyetini doğurduğunu kaydeden Ayvaz, koalisyon muahedesine bakıldığında bir evvelki hükümetin siyasetinin farklı nüanslarla tartı verilerek devam edeceğinin görüldüğünü söyledi.
Ayvaz, “Dolayısıyla bir yandan Avrupa’nın iktisadı ve bilhassa savunma alanında güçlendirilme hedeflense de ABD Başkanı Trump faktörünün yeterli bir halde ve tam manasıyla nasıl ve hangi tarafta evrilebileceğini Alman dış siyaseti açısından cevaplandırmamız pek mümkün görünmüyor.” diye konuştu.
Sözleşmede yüzeysel olarak askeri kapasitenin arttırılması, Avrupa’nın kendi ayakları üzerinde durması ve Almanya’nın da bu kapsamda vazifesini yerine getirmesi gerektiğinin belirtildiğini aktaran Ayvaz, şunları kaydetti:
“Ancak ileriye dönük ABD’nin hangi tarafta evrilebileceği tarafındaki beklentileri Almanya karşılayabilir mi? Bu, soru işareti olarak durmakta zira Almanlar, ABD’ye yönelik aşikâr bir statükonun devam edeceği beklentisini mevcut koalisyonda da aslında hissettiriyor. Bilhassa güvenlik alanında bu husustaki yaklaşımını radikal bir formda değiştirmeyi arzulamadığını beşerler, koalisyon mutabakatını yakından okuduğunda ve satır ortalarında baktığında hissedebiliyor.”
Başbakan ile dışişleri bakanı arasındaki ilişkinin pürüzsüz olması bekleniyor
Dışişleri Bakanlığının 60 yıl sonra birinci defa CDU’ya verilmesini ve gelecek hükümette dışişleri bakanının, başbakan ile birebir partiden olmasını pahalandıran Ayvaz, “Bu, beklenen şansölye seçilmesi beklenen Friedrich Merz’in dış siyaset alanında bilhassa geçmiş yıllarda yaşanan ikircikli ve tartışmalı sürece bir set koyma atılımı olarak kıymetlendirebilir.” dedi.
Bu yeni devirde CDU’lu şansölye ve CDU’lu dışişleri bakanı arasındaki ilişkinin daha pürüzsüz olmasının beklendiğini lisana getiren Ayvaz, koalisyon kontratında yer alan “Ulusal Güvenlik Konseyinin” oluşturulmasıyla Almanya’nın dış ve güvenlik siyasetlerinin daha stratejik ve ileriye dönük maksatlarının ortaya konulabileceğini vurguladı.
Avrupa Birliği’nin (AB) iki lokomotif ülkesi Almanya ile Fransa’nın ilişkililerine de değinen Ayvaz, Friedrich Merz’in yeni periyotta Fransa ile daha yakın işbirliğini hedeflediğini ve bilhassa AB’deki gelişmelerin güvenlik ve iktisat noktasında da birlikte hareket etmelerini gerektirdiğinin altını çizdi.
Ayvaz, son 3,5 yıldır misyonda olan Başbakan Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un öncesinde olumlu işbirliğini hedeflediği fakat gerçek siyasette zorlukların ve aksiliklerin ortaya çıkmasıyla iki ülkenin farklı tercihlerinin görüldüğüne işaret ederek, “Koalisyon mutabakatlarında yazılan vaatlerin, gerçek politik meydan okumaların ve karşılaşılan zorluklarla birlikte farklı tarafa evrildiği de her vakit akıllarda bulunulması gereken bir gerçektir.” şeklinde konuştu.
CDU Genel Başkanı Merz’in seçim gecesi “Avrupa’nın ABD’den daha bağımsız olması” gerektiği tarafındaki tabirini de yorumlayan Ayvaz, Merz’in aslında yeni bir şey söylemediğini belirterek, “Partisi ve yeni hükümet açısından değerli bir cümleyi sarf ediyor lakin bunun realitede ne kadar uygulanabilir olduğunu önümüzdeki süreçte göreceğiz.” dedi.
