By Bölgenin yakından takip ettiği ziyaret…
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın Azerbaycan’a yapacağı ziyaret, iki ülke ortasındaki ilgilerin olağanlaşması ve gelecekteki işbirliği açısından kıymetli sinyaller içeriyor.
PEZEŞKİYAN BAKÜ’DE
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, resmi temaslarda bulunmak üzere Azerbaycan’ın başşehri Bakü’ye geldi.
Pezeşkiyan’ı Haydar Aliyev Memleketler arası Havalimanı’nda Azerbaycan Başbakan Birinci Yardımcısı Yakup Eyyubov karşıladı.
ALİYEV RESMİ MERASİMLE KARŞILADI
Mesud Pezeşkiyan, temasları kapsamında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le bir ortaya geldi.
Aliyev tarafından resmi merasimle karşılanan Pezeşkiyan, kameralara birlikte poz verdi.
Daha sonra iki başkan baş başa görüşmek üzere Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na geçtiler.
ZİYARET ÖNCESİ AÇIKLAMALARDA BULUNDU
İran’ın resmi haber ajansı IRNA’ya nazaran, Pezeşkiyan, Bakü’ye resmi ziyareti öncesi havalimanında açıklamalarda bulunmuştu.
Pezeşkiyan, ülkesi ile Azerbaycan ortasında tarihi, kültürel ve derin bir münasebet bulunduğunu söylemiş ve ziyaretinin her iki ülkenin gelişmesine katkı sağlamasını umduğunu belirtmişti.
Pezeşkiyan, “İran, Azerbaycan ve Rusya ortasındaki ticaret, bilim, iktisat ve geçiş yolları ile ilgili görüşmeler yapacağız.” dedi.
İLİŞKİLER GERİLMİŞTİ
Azerbaycan-İran münasebetleri, 2. Karabağ Savaşı sonrasında Karabağ’daki kelamda Ermeni rejiminin denetimindeki topraklara İran’dan tırlar gönderilmesiyle gerildi.
İran’ın sonda tatbikatlar yapmaya başlaması ve İranlı yetkililerin “Azerbaycan İsrail’i bölgeye getirdi” şeklindeki tezleri Azerbaycan idaresinin yansısını çekerken, İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in Bakü ofisi kapatıldı. İran’ın tatbikatlarına cevap olarak Azerbaycan özel kuvvetleri İran hududunda tatbikatlar yaptı.
Azerbaycan’ın anakarası ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni bağlayacak ve Ermenistan üzerinden geçecek Zengezur Koridoru diye isimlendirilen güzergaha İran’ın karşı çıkması da iki ülke münasebetlerinde tansiyona neden oldu.
DURMA NOKTASINA GELDİ
27 Ocak 2023’te Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliğine yapılan silahlı taarruz, iki ülke münasebetlerini durma noktasına getirdi.
Büyükelçilik güvenlik amirinin hayatını yitirdiği, 2 işçinin yaralandığı saldırıyı “terör saldırısı” olarak nitelendiren Azerbaycan, büyükelçiliğini tahliye etti. İran, atağın şahsî nedenlerle gerçekleştirildiğini açıkladı. Saldırgan çıkarıldığı mahkemede idama mahkum edildi lakin cezası şimdi infaz edilmedi.
İran savaş uçaklarının hudutta uçuşlar yapması Bakü’de reaksiyonlara neden olurken, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, vatandaşlarını İran’a seyahat etmemeleri konusunda uyardı.
Taraflar, ilerleyen süreçte alakaları olağanlaştırmak için mutabakat sağlarken, diplomatik teşebbüsleri ve üst seviye temasları sürdürdü. İran’dan olumlu bildiriler ve güvenlik garantisi alan Azerbaycan, Tahran Büyükelçiliğini tekrar faaliyete geçirdi.
EKONOMİK ALAKALAR SÜRDÜ
Azerbaycan ve İran, gerginliğe neden olan kimi mevzulara karşın ekonomik ve ticari münasebetlerini sürdürdü.
Zengezur Koridoru konusunda Ermenistan’dan şimdi olumlu karşılık alamayan Azerbaycan, ülkenin batı vilayetleriyle Nahçıvan ortasında İran üzerinden yeni yolun ve köprülerin imali konusunda anlaştı.
Yine Azerbaycan ve İran, Rusya ile birlikte Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru’nun geliştirilmesi için üçlü mutabakat zaptı imzaladı.
Aras Irmağı üzerinde iki ülke tarafından ortaklaşa inşa edilen Kız Kalesi ve Hudaferin barajlarının açılışı yapıldı.
ALİYEV VE PEZEŞKİYAN OLUMLU BİLDİRİLER VERDİ
Azerbaycan ziyareti öncesinde İran basınına açıklamalarda bulunan Pezeşkiyan, iki ülkenin bir vücudun uzuvları olduğunu söylemiş, son yıllardaki “yanlış anlaşılmalar” ve gerginliklerin giderilmesi gerektiğini belirtmişti.
Pezeşkiyan, devam eden alakaların olağanlaşması süreciyle birlikte İran ile Azerbaycan ortasındaki işbirliklerinde süratli ve manalı bir artışa şahit olacaklarını kaydetmişti.
Ziyaretinin bu sürece önemli katkı yapacağını aktaran Pezeşkiyan, Bakü’de yapacağı temasların iktisat, ticaret, kültür, turizm ve siyaset alanlarında hükümet, özel dal ve kamu bölümü ortasındaki bağların derinleştirilmesi ve işbirliğinin genişletilmesi sürecini kıymetli ölçüde kolaylaştıracağını ve hızlandıracağını söz etmişti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise Pezeşkiyan’ın ziyaretinin ikili münasebetlerin geliştirilmesi ve bölgesel süreçler açısından çok değerli olacağını söylemişti.
Aliyev, İran da dahil tüm komşularıyla âlâ bağlar içerisinde bulunmak istediklerini belirterek, İran’la iktisat, ulaştırma ve güç alanlarında geniş ikili gündeme sahip olduklarını bildirmişti.
Cumhurbaşkanı Aliyev, Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliğine yapılan taarruzun cezasının infaz edilmesini ve taarruzun gerisindeki şahısların tespit edilerek cezalandırılmasını beklediklerini vurgulamıştı.
