By İtalya’nın başşehri Roma’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İtalya Başbakanı Giorgia Meloni eş başkanlığında düzenlenen Türkiye-İtalya 4. Hükümetlerarası Doruğu sonrasında ortak bildiri yayınlandı.
Bildiride şunlar söz edildi:
NATO müttefikleri ve G20 ortakları olarak Türkiye ve İtalya, bölgesel ve memleketler arası mevzularda yakın işbirliği ve eş güdümlerini sürdürmeye devam edecektir. Türkiye ve İtalya, Avrupa ve ötesinde memleketler arası barış ve istikrara değerli katkılarda bulunmaktadır. Her seviyede nizamlı istişareler yoluyla işbirliklerini geliştirmeyi hedeflemektedirler. Tepe, Ukrayna-Rusya Savaşı, Avrupa güvenlik mimarisi ve milletlerarası ticarete ait ortaya çıkan tartışmalar, Gazze’deki vahim durum, dengeli mukabele ve tesirli işbirliği gerektiren sistemsiz göç ve iklim değişikliği üzere süregelen sınamalarla bölgesel ve global ölçekte kıymetli gelişmelerin meydana geldiği bir periyotta toplanmıştır. Taraflar, Hükümetlerarası Tepe’nin tertipli olarak tertip edilmesi ve beşinci tepenin Türkiye’de toplanması konusundaki mutabakatlarını yinelemişlerdir. Türkiye’nin tüm Avrupa kıtasının istikrarı ve refahına yaptığı katkıları kabul eden taraflar, Türkiye’nin aday ülke statüsünü de göz önünde bulundurarak, AB ile Türkiye ortasındaki münasebetlerin geliştirilmesinin ehemmiyetini vurgulamışlardır.
Tarafların bu doğrultuda Türkiye-AB Vize Serbestisi Diyaloğu’nun hızlandırılması, göç konusundaki işbirliğinin yenilenmesi ve terörle çaba işbirliğinin güçlendirilmesi üzere kilit alanlarda somut sonuçlar elde edilmesine yönelik eforlarını koordine etme konusunda mutabık kaldığı belirtildi.
Tarafların ayrıyeten her iki taraf için potansiyel yararlar sağlayacak olan Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmesine duyulan acil muhtaçlığı vurguladığı bildirildi.
EKONOMİ, TİCARET VE SANAYİ
Tarafların iktisat ve ticaret konusunda işbirliğini artırma ve bu alanlarda gelişmenin güçlendirilmesini amaçlayan yeni yaklaşımları belirleme ve uygulama konusundaki kararlılıklarının vurgulandığı bildiride, şu değerlendirmelere yer verildi:
Taraflar, 2024 yılında ikili ticaret hacminin, 30 milyar dolar olan ortak gayelerini aşmış olmasını memnuniyetle karşılamışlardır. Derinleşen ikili ticari ve ekonomik münasebetleri göz önünde bulundurarak, 40 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmaya yönelik yeni bir orta vadeli amaç belirlemişlerdir. Taraflar, bu yeni maksada ulaşmak için birlikte çalışmaya ve bu doğrultuda Üçüncü Ortak İktisat ve Ticaret Kurulu (JETCO) Toplantısı’nı 2025’in dördüncü çeyreğinde Türkiye’de düzenlemeye karar vermişlerdir.
Taraflar ayrıyeten, bugünkü tepe marjında iş forumunun düzenlenmesini memnuniyetle karşılamışlardır. Taraflar, iki ülke ortasındaki direkt yatırımların ekonomik ilgilerin değerli bir boyutunu oluşturduğuna inanmaktadır. Bu nedenle, direkt yatırımların düzeyini artırmak hedefiyle, sanayi işbirliği, karşılıklı mutabık kalınan koşullara dayalı teknoloji transferinin teşvik edilmesi ve kilit teknolojilerin endüstride kullanılmasının desteklenmesi yollarıyla da Türk ve İtalyan yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten, dijital teknolojiler, yapay zeka ve siber güvenlik alanlarında işbirliğini ilerletme isteklerini tabir etmişlerdir.
ULAŞTIRMA
Tarafların ulaştırma koridorlarının hem global tedarik zincirlerinin sürdürülmesinde hem de toplumsal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamadaki hayati rolünü kabul ettiği belirtildi.
Türkiye ve İtalya’nın denizcilik alanındaki mevcut münasebetlerden duydukları memnuniyeti tabir ettikleri vurgulanan bildiride, “Taraflar, son Kara Ulaştırması Karma Komite toplantısının ulaştığı sonuçları tasdik etmişlerdir. Taraflar, iki ülke ortasındaki sivil havacılık alakalarının daha da güçlendirilmesi konusunda mutabakata varmışlardır” denildi.
Bildiride şunlar tabir edildi:
Son NATO doruklarında alınan kararlar ve stratejik konsept çerçevesinde taraflar, başta terörle uğraş olmak üzere özellikle İttifak’ın güney kanadından kaynaklanan tehditler ve çok istikametli sınamalar üzere mevzularda 360 derecelik yaklaşım temelinde işbirliklerini güçlendirmeye yönelik kararlılıklarını vurgulamışlardır. Taraflar, NATO-AB Stratejik Ortaklığı’nı mutabık kalındığı biçimde geliştirme isteklerini ve AB dışındaki müttefiklerin, bu iştirakin geliştirilmesi için AB’nin savunma eforlarına olası tam iştirakinin ehemmiyetini tekrar teyit etmiştir.
Türk ve İtalyan savunma endüstrisi şirketlerinin son yıllarda muvaffakiyetle tamamlanan ortak projelerine ve bu işbirliğini ilerletme tarafındaki siyasi iradeye atıfta bulunan tarafların savunma endüstrisinin hem mevcut hem de gelecekteki münasebetler açısından kilit bir rol oynadığını ve bu nedenle bu daldaki diyalog ile işbirliğini güçlendirmeye devam edeceklerini kabul ettikleri belirtildi.
Bu anlayış doğrultusunda tarafların 2025 yılında 14. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nı düzenlemeye ve ikili savunma bağlarının düzeyini müttefiklere örnek teşkil edecek halde yükseltmek gayesiyle karşılıklı üst seviye ziyaretler ile teknik toplantılar gerçekleştirmeye karar verdikleri bildirildi.
Tarafların ayrıyeten NATO bünyesinde savunma sanayi işbirliğini geliştirme ve daha güçlü bir Avrupa savunma endüstrisine yönelik ortak gayretleri destekleme istikametindeki taahhütlerini yineledikleri aktarıldı.
GÜVENLİK
Sınır aşan örgütlü hatalarla gayrette tarafların ikili işbirliğinde kazanılan ivmeyi memnuniyetle karşıladığı ve bilhassa örgütlü cürümler ile terörizmin finansmanı ortasındaki ilişkinin ele alınması bakımından işbirliğini sağlamlaştırma kararlılıklarını yineledikleri belirtildi.
Tarafların ayrıyeten ‘her iki ülkenin güvenliğine yönelik tehditlerin ve ortak zorlukların belirlenmesi ve kıymetlendirilmesi, ortak teşebbüsler ve aksiyonların tanımlanması yoluyla stratejik işbirliğinin güçlendirilmesi, terörizm, hudut aşan organize cürümler ve siber cürümler dahil olmak üzere en önemli cürüm çeşitlerinin önlenmesi emeliyle formüller, âlâ uygulamalar ve uzmanlık değişiminin teşvik edilmesi’ gayesiyle diyalog ve işbirliğini güçlendirme kararı aldıkları tabir edildi.
Bildiride, “Taraflar ayrıyeten her iki devletin de taraf olduğu Avrupa Kurulu Mukaveleleri çerçevesinde hatalıların iadesi, karşılıklı isimli yardımlaşma, mahkumların nakli ve çocukların korunmasını ait mevzularda isimli işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik eforlarını koordine etmeyi ve terörizm ve organize kabahatlerle uğraşta karşılıklı isimli yardımlaşmaya öncelik vermeyi kararlaştırmışlardır. Taraflar, NATO müttefikleri olarak, gitgide karmaşıklaşan güvenlik ortamında bölgesel ve milletlerarası istikrarı artırmak maksadıyla terörizmle uğraş konusunda ikili işbirliklerini güçlendirme taahhütlerini vurgulamışlardır. Bu bağlamda taraflar ayrıyeten, ‘Türkiye-İtalya Terörle Çaba İstişareleri’nin tekrar başlatılmasının, bu istişarelerin stratejik kıymete sahip iki bölgesel aktör ortasında güçlü bir iştirak üzerine inşa edilmiş olması nedeniyle kıymet arz ettiğini vurgulamışlardır” denildi.
KÜLTÜR, BİLİM, GENÇLİK VE SPOR
Tarafların 1951 tarihli Kültür Muahedesi temelinde kültür, bilim, gençlik, sanat, müzik, koreografi eğitimi, inovasyon ve arşivler alanlarında ikili ve çok taraflı seviyelerde mevcut işbirliğini daha da güçlendirme kararlılıklarını teyit ettikleri, stantlar ve ortak projeler yoluyla sanat yapıtlarının karşılıklı dolanımını, ayrıyeten somut olmayan kültürel miras alanında ortak çalışmaları teşvik etmeyi kararlaştırdıkları bilgisi verildi.
Engelliler de dahil olmak üzere, ferdî gelişim, toplumsal ahenk ve sürdürülebilir büyümenin desteklenmesinde sporun ve sporda dürüstlüğün teşvik edilmesinin kıymetli rolünün kabul edildiği, tarafların turizmin halklar ortasındaki etkileşimi teşvik etmedeki tesirini dikkate alarak tanıtım faaliyetlerini destekleme iradelerini vurguladıkları belirtildi.
ENERJİ VE ÇEVRE
Enerji arz güvenliğinin güçlendirilmesi ve kaynakların çeşitlendirilmesi bağlamında Güney Gaz Koridoru’nun stratejik değerinin öne çıkarıldığı, tarafların bu alandaki güçlü işbirliğini memnuniyetle değerlendirdiği aktarıldı.
Tarafların gücün Akdeniz Bölgesi de dahil olmak üzere ortak büyüme, güvenlik ve refah için kapsayıcı bir kıymet taşıdığını kabul ederek bu alandaki işbirliğini ilerletme taahhütlerini yineledikleri belirtildi.
Küresel pak güç dönüşümündeki kilit roller göz önünde bulundurularak kritik mineraller ve ender toprak elementleri tedarik zincirlerinin güvenliğinin sağlanması için işbirliğinin güçlendirilmesinin değerinin vurgulandığı tabir edildi.
Tarafların pak güç alanındaki işbirliği potansiyelinin yüksek olduğunu göz önünde bulundurarak yenilenebilir güç, güç verimliliği, hidrojen ve doğal gaz altyapısı alanlarında işbirliklerini güçlendirmeyi kararlaştırdıkları bildirildi.
Her iki tarafın kendi ülkelerinde ve üçüncü ülkelerde, petrol ve gaz dalındaki ortak projeler de dahil olmak üzere daha fazla işbirliği yapılabilecek alanları araştırmayı kararlaştırdıkları, ortak projeler yoluyla işbirliğini geliştirme ve yeşil dönüşüm ile sıfır atık üzere alanlarda bilgi alışverişinde bulunma tarafındaki isteklerini tabir ettikleri bilgisi verildi.
Tarafların ayrıyeten Paris Mutabakatı’nın amaçları doğrultusunda emisyonların azaltılması ve iklim değişikliğinin tesirlerine ahenk sağlanması gayesiyle yenilikçi tahliller geliştirme taahhüdünde bulundukları söz edildi.
ULUSLARARASI FORUMLARDA İŞBİRLİĞİ VE SİSTEMSİZ GÖÇ
Bildiride şunlar kaydedildi:
Taraflar, bölgesel ve milletlerarası barış, güvenlik ve istikrarın yanı sıra merkezinde Birleşmiş Milletler (BM) bulunan çok taraflılığa katkıda bulunmak gayesiyle tertipli stratejik diyalog sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Bu bağlamda, Uzlaşı için Birleşme kümesi bünyesindeki BM Güvenlik Kurulu ıslahatı da dahil olmak üzere BM bünyesinde devam eden ikili işbirliğinden duydukları memnuniyeti lisana getirmişlerdir. Ayrıyeten BM sisteminin üç temeli olan barış ve güvenlik, kalkınma ve insan haklarını destekleme kelamı vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten, devletlerin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne hürmet temelinde üçüncü ülkelerde ve bölgelerde barış ve istikrarın desteklenmesinde, düzgün komşuluk alakalarının geliştirilmesinde ve ekonomik kalkınmanın yanı sıra bölgesel bağlantısallığın artırılmasında işbirliğinin ehemmiyetinin altını çizmişlerdir.
Taraflar, göç rotaları dahil sistemsiz göçle ilgili mevcut eğilimleri, sistemsiz göçle çabada işbirliği alanlarını değerlendirmişlerdir. Taraflar, sistemsiz göçle uğraşta memleketler arası işbirliğinin kıymetini vurgulamışlardır. Taraflar, sistemli göç için kanallar sunar ve çeşitlendirirken, yenilikçi tahlilleri göz önünde bulunduran ve birebir vakitte göçün temel nedenlerini ele alan bir yaklaşımın gerekliliği konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, memleketler arası hukuka ve insan onuruna saygılı bir yaklaşımla göçmen kaçakçılığı ve insan kaçakçılığına karşı aralıksız çabaya devam etme ve bu uğraşa katkıda bulunma kararlılıklarını vurgulamışlardır.
DİNİ HOŞGÖRÜSÜZLÜKLE MÜCADELE
Bildiride tarafların din yahut inanca dayalı hoşgörüsüzlük, yabancı düşmanlığı ve ayrımcılığın her türlü form ve tezahürüne karşı faal gayret maksadı doğrultusunda işbirliği yapma iradelerini söz ettikleri belirtildi.
Denize kıyısı olan iki ülke olarak tarafların etraf meseleleri, iklim değişikliği, güç, güvenlik ve sistemsiz göç üzere artan riskler karşısında, Akdeniz’de seyrüsefer serbestisini ve kapsayıcı işbirliğini teşvik etme konusunda mutabık kaldıkları tabir edildi.
Tarafların deniz sonu uyuşmazlıklarının hakkaniyet prensibine dayalı tahlillerle milletlerarası hukuk temelinde ve muahede yoluyla giderilmesinin değerini yineledikleri kaydedildi.
Gerekli şartların sağlanması halinde Doğu Akdeniz Çok Taraflı Konferansı’nın düzenlenmesinin bölgede kapsayıcı bir işbirliği düzeneği kurulması için fırsat teşkil edeceği istikametindeki görüş birliğinin taraflarca vurgulandığı aktarıldı.
UKRAYNA
Tarafların Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve bağımsızlığına olan sarsılmaz takviyelerini, Ukrayna’ya mümkün olan en kısa müddette adil ve kalıcı bir barış getirme uğraşlarını sürdürme iradelerini teyit ettiği belirtildi.
Bildiride Roma’da düzenlenecek Ukrayna’nın Yine İnşası Konferansı’na işaret edilerek ikili yatırımları artırmak ve Ukrayna’nın tekrar inşasında mümkün karşılıklı yatırım projelerini teşvik etmek için özel bölüm temsilcileri ve kamu kurumları ortasındaki işbirliğinin geliştirilmesi konusunda mutabık kalındığı kaydedildi.
LİBYA VE SURİYE
Tarafların Libya’nın güvenlik, istikrar, egemenlik, toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin korunması hedefiyle BM kolaylaştırıcılığında, Libya’nın sahipliğinde ve öncülüğünde yürütülecek bir siyasi süreci destekleme konusundaki kararlılıklarını teyit ettiği belirtildi.
Tarafların Suriye’nin toprak bütünlüğü, birliği ve egemenliği, Suriye topraklarının bölge ve ötesi için bir tehdit oluşturmamasının temin edilmesi konusundaki kararlılıklarının altını çizdiği söz edildi.
Tarafların Suriye’deki toplumların her bir üyesinin kendini inançta ve emniyette hissedeceği, anayasal vatandaşlığa dayalı haklarından yararlanacağı bir ülkeyle sonuçlanacak kapsayıcı bir siyasi sürecin değerine vurgu yaptığı kaydedildi.
Bildiride tarafların yaptırımların mümkün olan en geniş ölçüde hafifletilmesi suretiyle, uygunlaştırılmış bir iş ve yatırım ortamında Suriye’nin ekonomik toparlanmasını ve tekrar inşasını destekleme konusundaki kararlılıklarını tabir ettikleri belirtildi.
Tarafların ayrıyeten terörizm ve aşırıcılıkla uğraş eforları kapsamında Suriye’ye takviye vermek ve UNHCR ile IOM üzere ilgili BM kuruluşlarıyla işbirliği içinde, Suriyelilerin istekli, inançlı, onurlu ve sürdürülebilir geri dönüşlerini kolaylaştırmak gayesiyle işbirliği yollarını arama konusunda mutabık kaldıkları bildirildi.
Bu bağlamda memleketler arası topluma Suriye ile daha fazla işbirliği yapılması davetinde bulundukları tabir edildi.
ORTA DOĞU
Tarafların Orta Doğu’da barış ve istikrar için birlikte çalışmaya devam edeceği belirtildi.
Ayrıca 2735 sayılı BM Güvenlik Kurulu Kararı doğrultusunda Gazze’de acil ve kalıcı bir ateşkesin sağlanması, 19 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkes ile rehine ve tutukluların hür bırakılmasına-takasına ait mutabakatın, kan dökülmesine kalıcı olarak son verilmesi, kesintisiz insani yardım ulaştırılması ve toparlanma ile tekrar yapılanma sürecinin başlatılması gayesiyle tam olarak uygulanması davetinde bulundukları bildirildi.
Tarafların ilgili BM Güvenlik Kurulu kararlarına uygun olarak İsrail ile barış ve güvenlik içinde yan yana yaşayan, bağımsız bir Filistin Devleti’ni öngören iki devletli tahlile yönelik takviyelerini teyit ettikleri belirtildi.
