By İsrail’in BM Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı’na (UNRWA) yönelik faaliyet yasağının ele alındığı duruşmalar, Lahey’deki Barış Sarayı’nda beş gün sürecek oturumlarla devam ediyor. Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu 39 ülke ve dört milletlerarası kuruluş, İsrail’in BM kurumlarına yönelik kısıtlamalarına dair görüşlerini Memleketler arası Adalet Divanı’na (UAD) sunuyor.
Duruşmaların üçüncü gününde Türkiye ismine kelam alan Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yılmaz, Divan’ın 19 Temmuz 2024’te yayımladığı istişari görüşe atıfta bulunarak, İsrail’in Filistin topraklarında sürdürdüğü işgal ve zulmün artık türel olarak da teyit edildiğini vurguladı.
“GAZZE’DE TARİHTE GİBİSİ GÖRÜLMEMİŞ BİR SAVAŞ YAŞANIYOR”
Yılmaz, Gazze’deki sivil nüfusun gibisi görülmemiş bir atakla karşı karşıya olduğunu, İsrail’in yalnızca Gazze’yle sonlu kalmayıp Batı Şeria’ya ve hatta Lübnan ve Suriye üzere komşu ülkelere de saldırgan siyasetlerini yaydığını tabir etti. İsrail’in 15 Ocak 2025’te ilan edilen ateşkese uymadığını belirten Yılmaz, memleketler arası toplumun Gazze’deki insanlık dramını durdurmada yetersiz kaldığını söyledi.
BM datalarına nazaran Batı Şeria’daki kamplara yönelik hücumlar sonucunda 50 bin kişinin yerinden edildiğini hatırlatan Yılmaz, İsrail Savunma Bakanlığı’nın bu şahısların geri dönüşüne müsaade verilmeyeceğini açıkça beyan ettiğini kaydetti.
“TÜRKİYE’NİN YAKLAŞIMI MİLLETLERARASI HUKUKA DAYANIYOR”
Türkiye’nin İsrail’e yönelik tenkitlerinin milletlerarası hukuk temeline dayandığını vurgulayan Yılmaz, Filistin halkının temel hizmetlere erişiminin engellenmemesinin İsrail’in yasal sorumlulukları ortasında yer aldığını tabir etti. Türkiye’nin tavrının, BM Kuralı ve insan hakları hukukunun temel prensipleriyle uyumlu olduğunun altını çizdi.
İsrail’in BM çalışanlarının bilhassa Doğu Kudüs’teki hareketlerini kısıtladığını lisana getiren Yılmaz, Cenevre Kontratları uyarınca bu çeşit engellemelerin milletlerarası hukuka muhalif olduğunu belirterek, “Adaletin tecellisini engelleyen bu tavır, tıpkı vakitte BM’nin tarafsızlık prensibine de bir tehdittir” dedi.
“İSRAİL’İN YARDIM MANİSİ, TOPLU CEZALANDIRMA MANASINA GELİYOR”
Yılmaz, İsrail’in 2 Mart prestijiyle Gazze’ye tüm insani yardım girişini durdurduğunu hatırlatarak, bu kararın Gazze’deki sivil nüfusu topluca cezalandırmak manasına geldiğini tabir etti. İsrail’in işgalci güç olarak Dördüncü Cenevre Mukavelesi uyarınca insani yardımı sağlamakla yükümlü olduğunu lisana getiren Yılmaz, bu yükümlülüğün sistematik formda ihlal edildiğini söyledi.
UNRWA’nın uzun müddettir baskı altında olduğunu kaydeden Yılmaz, Ajans’ın çalışanına yönelik hareket kısıtlamaları, keyfi gözaltılar, BM tesislerinin gaye alınması ve Gazze’ye yönelik abluka üzere uygulamaların, yardım çalışmalarını önemli halde aksattığını söz etti. UNRWA’nın, İsrail’in bu ihlallerine ait çok sayıda doküman sunduğunu belirtti.
“GEÇİCİ ÖNLEMLER ÇİĞNENİYOR, İNSANLIK HATASI İŞLENİYOR”
Yılmaz ayrıyeten, Memleketler arası Adalet Divanı’nın Güney Afrika’nın müracaatıyla aldığı 26 Ocak, 28 Mart ve 24 Mayıs 2024 tarihli süreksiz önlem kararlarının da İsrail tarafından ihlal edildiğine dikkat çekti. Bu kararların, Filistin halkının fizikî yok oluşuna yol açabilecek şartların önlenmesini ve Gazze’ye manisiz yardım sağlanmasını koşul koştuğunu hatırlatan Yılmaz, UNRWA’nın engellenmesinin direkt bu önlemlerin ihlali manasına geldiğini vurguladı.
İsrail’in 2 Mart’tan bu yana Gazze’ye uyguladığı tam kuşatmanın sekiz haftayı aşarak Ekim 2023’teki birinci kuşatma müddetini geçtiğine dikkat çeken Yılmaz, “Gıda ve tıbbi yardımlar neredeyse tükenmiş durumda. Bu durum açıkça insanlık dışı bir krizi derinleştiriyor” dedi.
“ULUSLARARASI TOPLULUK, TARİHİ BİR SORUMLULUKLA KARŞI KARŞIYA”
Konuşmasının sonunda Yılmaz, mahkemeden yalnızca İsrail’in milletlerarası yükümlülüklerine dikkat çekmesini değil, tıpkı vakitte BM kurumlarına ve milletlerarası örgütlere yönelik baskıların da açıkça hukuka karşıt olduğunun tescil edilmesini beklediklerini söz etti. Türkiye’nin, İsrail-Filistin sorununda adil ve sürdürülebilir bir tahlilin yanında olmaya devam edeceğini söyledi.
UNRWA’YA KISITLAMA, DİVAN’IN GÜNDEMİNDE
İsrail Meclisinin 28 Ekim 2024’te UNRWA’nın faaliyetlerini sınırlayan kanunları kabul etmesi ve 31 Ocak 2025’te Doğu Kudüs’teki UNRWA çalışmalarını durdurmasıyla başlayan süreçte, UAD’den istişari görüş talep edildi. Duruşmalarda Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Afrika Birliği ve BM de görüşlerini sunacak. İsrail ise yazılı beyan vermesine karşın duruşmalarda kelamlı olarak yer almayacak.
Divan, 2 Mayıs’ta sona erecek duruşmaların akabinde müşavere görüşünü hazırlamak üzere müzakere sürecine girecek. Sonuncu görüşün önümüzdeki 4 ila 6 ay içinde açıklanması bekleniyor.
