By Çin ve ABD ortasındaki ticaret geçen yıl yaklaşık 585 milyar dolara ulaştı.
ABD, Çin’den 440 milyar dolar bedelinde mal ithal ederken, Çin ise ABD’den 145 milyar dolar mal satın aldı.
Uluslararası Para Fonu’na ABD ve Çin birlikte global iktisadın yaklaşık yüzde 43’ünü oluşturuyor.
Bu iki ülke, kapsamlı bir ticaret savaşına girer, bu da büyümelerinin yavaşlaması yahut resesyona girmeleri sonucu doğurursa bu öbür ülkeleri tesirler.
Küresel yatırım ortamı bundan etkilenir.
Bunun diğer muhtemel sonuçlar da olacaktır.
Çin, dünyanın en büyük üreticisi. Nüfusunun iç pazarda tükettiğinden çok daha fazlasını üretiyor.
Ülke iktisadının yaklaşık 1 trilyon dolarlık bir üretim fazlası var. Bu da dünyanın geri kalanından ithal ettiğinden çok daha fazla malı ihraç ettiği manasına geliyor.
Çin’deki sübvansiyonlar ve devletin dayanaklı firmalara verilen ucuz krediler, üretim maliyetinin gerçekte olması gerekenin altında kalmasını sağlıyor.
Eğer bu mallar ABD’ye giremezse, öbür ülkelere “atılmaları” riski bulunuyor.
Bu durum tüketiciler için fırsat manasına gelebilir fakat bu ucuz malların gireceği ülkelerdeki fiyatlar ve istihdam bu orantısız rekabetten etkilenebilir.
Birçok ekonomist, topyekün bir Çin-ABD ticaret savaşının, serpilme tesiriyle global olarak hissedileceği ve bu tesirin hayli olumsuz olacağı konusunda hemfikir.
BBC‘ye konuşan ABD merkezli fikir kuruluşu The Conference Board’un Çin Merkezi’nde kıdemli danışman olarak misyon yapan Alfredo Montufar-Helu, Çin’in geri adım atacağını düşünmenin yanlış olacağını söylüyor:
“Böylesi bir adım yalnızca Çin’i zayıf göstermekle kalmaz, tıpkı vakitte ABD’ye daha fazlasını talep etmek için bir kaldıraç da vermiş olur.
“Artık uzun vadeli ekonomik hasara yol açacak bir çıkmaza girmiş durumdayız.”
Resesyon kaçınılmaz mı?
Simon Jack – BBC Ekonomi muhabiri
ABD Başkanı Donald Trump’ın ek gümrük tarifeleri global piyasalarda fırtına tesiri yarattı. Pekala bu bir global resesyona (ekonomik daralma) yanlışsız gittiğimiz manasına mı geliyor?
Burada vurgulanması gereken birinci şey, borsanın reaksiyonu ile, gerçek iktisadın reaksiyonunun her vakit tıpkı olmayabileceği gerçeğidir. Pay senetlerindeki düşüş her vakit bir ekonomik krizin kapıda olduğu manasına gelmez.
Ancak bazen bu ikili paralelleşir.
Piyasalarda bugün olduğu üzere büyük düşüşler, temelde, borsadaki büyük şirketlerin gelecekteki kârlarının yine kıymetlendirilmesi manasına gelir.
Piyasalar, anlaşılır bir halde, gümrük vergileriyle, maliyetlerin artacağını ve kâr oranlarının azalacağını satın alıyor.
Bu, bir resesyonun kaçınılmaz olduğu manasına gelmiyor. Lakin olasılıklar, Trump’ın yüzyıldır görülmemiş formda bir gümrük vergisi operasyonuna başlaması öncesine oranla çok daha yüksek.
Bir hükümetin harcadığı ve ihraç ettiği her şeyin toplamının üst üste iki üç aylık devir boyunca azalması durumuna iktisat literatüründe resesyon ismi veriliyor.
Borsa düşüşleriyle dolu bu son piyasa fırtınası içinde, birtakım kayıplarsa başkalarına nazaran daha kaygı verici olarak görülüyor.
Bankalar, ekonomik sağlamlığın değerli bir göstergesi olarak görülür.
Saygın bir piyasa uzmanı da bugün bana bu noktada tasasını lisana getirdi ve “Beni nefessiz bırakan şey bankalardaki düşüştü” dedi.
Dünyanın Doğusu Batısı ortasında milletlerarası ticaretin kesiştiği noktada faaliyet gösteren HSBC ve Standard Chartered, bir ölçü toparlanmadan evvel yüzde 10’dan fazla düşüş yaşadı.
Diğer ikaz işaretleri de emtia piyasasından geldi.
Bakır ve petrol fiyatları global iktisadın sıhhat göstergeleri olarak kabul ediliyor.
Her ikisi de Trump’ın gümrük vergisi bombasını patlatmasından bu yana yüzde 15’ten fazla düştü.
Küresel çapta bugüne dek çok fazla resesyon yaşanmadı.
1930’larda, Büyük Buhran sonrası ve Covid pandemisi büyük ekonomilerde benzeri düşüşler gördüğümüz üç ender örnektir.
Trump vergilerinin bu ölçekte bir şey yaratmasına şimdilik mümkünlük verilmese de, birçok uzman, ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği için resesyon muhtemelliğine dair korkularının arttığını lisana getiriyor.
