By Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait doğum istatistiklerini açıkladı. Buna nazaran, 2024’te canlı doğan bebek sayısı 937 bin 559 olarak kayıtlara geçti. Geçen yıl canlı doğan bebeklerin yüzde 51,4’ü erkek, yüzde 48,6’sı kız oldu.
Bir bayanın doğurgan olduğu devir (15-49 yaş grubu) boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısını söz eden “toplam doğurganlık hızı”, 2001’de 2,38 çocukken 2014’ten itibaren aralıksız düşüş eğilimine girerek 2024’te 1,48 çocuk olarak gerçekleşti. Bu durum, son 8 yıldır nüfusun yenilenme seviyesi olan 2,1’in altında kaldığını gösterdi.
DOĞURGANLIK SURATININ EN DÜŞÜK OLDUĞU BEŞ İL
Geçen yıl en yüksek toplam doğurganlık suratı 3,28 çocukla Şanlıurfa’da kaydedildi. Bu ili 2,62 ile Şırnak, 2,32 ile Mardin izledi. Toplam doğurganlık suratının en düşük olduğu vilayet ise 1,12’şer çocukla Bartın ve Eskişehir oldu. Bu vilayetlerin akabinde 1,15 çocukla Zonguldak ve Ankara, 1,17 ile İzmir geldi. Toplam doğurganlık suratı 2017’de nüfusun yenilenme düzeyinin altına düşmüştü. O yıl 57 ilin toplam doğurganlık suratı 2,10’un altında iken 2024’te kelam konusu vilayet sayısı 71’e çıktı.
BİR TEK ŞANLIURFA KALDI
Bu suratın 1,50’nin altında kaldığı vilayet sayısı 2017’de 4 iken 2024’te 55 oldu. Toplam doğurganlık suratının 3 çocuk ve üzerinde olduğu vilayet sayısı 2017’de 10 iken 2024’te yalnızca Şanlıurfa kaldı. Toplam doğurganlık hızının Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri ortalaması 2023 yılında 1,38 çocuk olarak kayıtlara geçti. AB üyesi 27 ülkenin toplam doğurganlık suratları incelendiğinde, 2023 yılında en yüksek toplam doğurganlık suratına sahip ülke 1,81 çocukla Bulgaristan oldu. En düşük doğurganlık suratına sahip ülke ise 1,06 çocukla Malta olarak kayıtlara geçti. Toplam doğurganlık suratı 2024’te binde 1,48 olan Türkiye, AB üyesi ülkelerle kıyaslandığında 9’uncu sırada yer aldı.
EĞİTİM DÜZEYİ YÜKSELDİKÇE DOĞURGANLIK SURATI DÜŞÜYOR
Annenin eğitim durumuna nazaran toplam doğurganlık suratı incelendiğinde, 2024’te en yüksek toplam doğurganlık suratı okuma yazma bilmeyen/okuma yazma bilen lakin bir okul bitirmeyen anneler için 2,65 çocuk iken en düşük toplam doğurganlık suratı yüksek öğretim mezunu anneler için 1,22 çocuk olarak kaydedildi.
Çalışma kapsamında, Mekansal Adres Kayıt Sistemi’nin (MAKS) kullanılmaya başlanmasıyla fiili kent-kır yapısını daha hakikat yansıtan “yoğun kent, orta ağır kent ve kır” ayrımında oluşturulan yeni bir sınıflama da yapıldı. Buna nazaran, 2024’te kır olarak sınıflandırılan yerlerde toplam doğurganlık suratı 1,83 çocuk iken orta ağır kent olarak sınıflandırılan yerlerde 1,58 ve ağır kent olarak sınıflandırılan yerlerde 1,39 çocuk oldu.
Bin nüfus başına düşen canlı doğum sayısını tabir eden kaba doğum suratı, 2001 yılında binde 20,3 iken 2024’te binde 11 oldu. Buna nazaran, 2001’de bin nüfus başına 20,3, 2024 yılında ise 11 doğum düştü.
DOĞURGANLIK SURATININ EN YÜKSEK OLDUĞU YAŞ KÜMESİ 25-29
Belli bir yaş kümesinde bin bayan başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını tabir eden “yaşa özel doğurganlık hızı”, 2001 yılında en yüksek binde 144 ile 20-24 yaş kümesinde iken 2024 yılında binde 100 ile 25-29 yaş kümesinde görüldü. Bu durum, doğurganlığın bayanın daha ileri yaşlarında gerçekleştiğini gösterdi.
Adölesan doğurganlık suratı, 15-19 yaş kümesinde bin bayan başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını tabir ederken 2001 yılında binde 49 olan kelam konusu sürat 2024 yılında binde 10’a geriledi. Buna nazaran, geçen yıl 15-19 yaş kümesindeki her bin bayan başına 10 doğum düştü. Annenin son iki doğumu ortasındaki ortalama müddeti incelendiğinde, bu müddet 2019’da 4,6 yıl iken 2024’te 4,7 yıl oldu.
Geçen yıl ikinci doğumunu yapan annelerin birinci gerçekleştirdiği doğumuyla bu doğumu ortasındaki ortalama müddet 4,3 yıl olarak kaydedildi. Doğum yapan annelerden 2024’te üçüncü doğumunu gerçekleştirenlerin ikinci doğumu ile ortasındaki ortalama müddet ise 5,4 yıl oldu. Doğum yapan annelerden 2024’te ikinci doğumunu gerçekleştirenlerin birinci doğumu ortasındaki ortalama müddetin en uzun olduğu ilin geçen yıl 5,4 yılla Kırklareli olduğu görüldü. Bu ili 5,3 yılla Çanakkale, 5,1 yılla Kütahya, Edirne, Uşak ve Bartın izledi. Annenin ikinci ile birinci doğumu ortasındaki ortalama müddetin en kısa olduğu ilin 2024’te 2,7 yıl ile Şanlıurfa olduğu belirlenirken bu ili 2,9 yıl ile Şırnak, 3 yıl ile Ağrı ve Muş takip etti.
DOĞUM YAPAN ANNELERİN ORTALAMA YAŞI 29,3
Doğumlarını 2001 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı 26,7 iken 2024 yılında 29,3 oldu. Birinci doğumunu geçen yıl gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı ise 27,3 olarak belirlendi. Birinci doğumdaki ortalama anne yaşı vilayetlere nazaran incelendiğinde, 2024 yılında birinci doğumda ortalama anne yaşının en yüksek olduğu vilayet 29,4 ile Tunceli olurken bu ili 29 ile Artvin, 28,8 yaşla İstanbul takip etti. Birinci doğumdaki ortalama anne yaşının en düşük olduğu vilayetler ise 24,4’er ile Şanlıurfa ve Muş oldu. Bu vilayetleri 24,5 yaşla Ağrı, 25,2 yaşla Gaziantep izledi.
DOĞUMLARIN YÜZDE 3,3’Ü ÇOĞUL
Çoğul doğum sayısı 2024 yılında 31 bin 109 oldu. Doğumların 2024’te yüzde 3,3’ü çoğul doğum iken bunların yüzde 97’si ikiz, yüzde 2,9’u üçüz ve yüzde 0,1’i dördüz ve daha fazla bebek olarak gerçekleşti. Sırasına nazaran doğumlar incelendiğinde, 2024 yılında doğumların yüzde 41,9’unun birinci, yüzde 30,3’ünün ikinci, yüzde 16’sının üçüncü, yüzde 11,5’ini ise dördüncü ve üzeri doğum olduğu görüldü.
ERDOĞAN “BEKA SORUNU” DEDİ
Konuyla ilgili bir açıklamasında “Ülkemiz için savaştan çok daha kıymetli bir tehdittir” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, diğer bir açıklamasında ise “Türkiye, nüfus artış suratı bakımından kritik bir kavşağa gelmiştir. Muhalefet, buna ehemmiyet vermiyor olabilir. Muhalefet, absürt argümanlarla bunu sulandırmak istiyor da olabilir lakin nüfus sorunu, milletimiz açısından giderek bir beka sıkıntısına dönüşmektedir” dedi.
