By 
Google, yapay zekayı artık yalnızca beşerler için değil, denizlerin en zeki canlılarından biri olan yunuslar için de kullanıyor. Şirket, DolphinGemma ismini verdiği yeni bir açık kaynak yapay zeka modeliyle, yunusların karmaşık bağlantı biçimini anlamaya bir adım daha yaklaşıyor. Bu çığır açıcı proje, 1985 yılından bu yana Atlantik benekli yunusları inceleyen Wild Dolphin Project (WDP) ile iş birliği içinde yürütülüyor. “Yunusçayı” deşifre etmek
Yunuslar uzun vakittir yüksek zekalarıyla biliniyor. Kendilerini aynada tanıyabiliyor, yeni hünerler öğrenip başkalarına öğretebiliyor ve topluluk içinde iş birliği yapabiliyorlar. Fakat en gizemli istikametlerinden biri, birbirleriyle kurdukları karmaşık bağlantı sistemi. Bilim insanları yıllardır yaptıkları tıklama ve ıslıklardan oluşan ses tertibini çözmeye çalışıyor.
WDP araştırmaları, kimi yunus seslerinin belli toplumsal etkileşimlere denk geldiğini ortaya koymuş durumda. Örneğin, bireylerin birbirini bulmak için kullandığı “imza ıslıkları” yahut arbedeler sırasında çıkan “ciyaklama” gibisi sesler, bağlantının belli bir yapıya sahip olabileceğini gösteriyor. Lakin bu irtibatın sahiden bir “dil” olup olmadığı hala meçhul. DolphinGemma
Google ise bu belirsizliklerin üstünden gelmek yahut gelinmesine yardımcı olmak için Gemma ismini verdiği açık yapay zeka modelini yunuslara uyarlayarak DolphinGemma‘yı oluşturdu. Temelinde, insan lisanına odaklı büyük lisan modellerinin (LLM) mantığı yatıyor: Girdi olarak bir ses alınıyor ve model, bir sonraki sesi iddia ediyor. Lakin burada fark, giriş ve çıkışların metin değil, ses olması.
DolphinGemma’nın eğitimi, WDP’nin yıllardır topladığı devasa ses arşiviyle sağlandı. Bu model, Google’ın SoundStream isimli ses teknolojisi sayesinde yunus seslerini “token”lara dönüştürerek işliyor. Emel, vakit içinde bu varsayımların, öbür yunuslar tarafından anlaşılabilecek yapay seslere dönüşebilmesi. Grup, DolphinGemma’nın ortak kelime dağarcığı oluşturulmasını sağlayacak karmaşık kalıpları ortaya çıkarmaya yardımcı olacağını umuyor. Bununla birlikte DolphinGemma sadece bir araştırma modeli değil, birebir vakitte taşınabilir ve verimli. Google, modelin yaklaşık 400 milyon parametreye sahip olduğunu belirtiyor—bu sayı, klasik bir LLM’ye nazaran küçük fakat mobil kullanım için ideal.
Model, bilhassa WDP’nin sualtı araştırmalarında kullandığı CHAT (Cetacean Hearing Augmentation Telemetry) isimli aygıta entegre edilmek üzere geliştirildi. Birinci olarak Pixel 6 tabanlı olarak kullanılan bu aygıt, 2025 yaz döneminde Pixel 9 ile güncellenecek. Yeni aygıt, hem derin öğrenme modellerini hem de ses tanıma algoritmalarını tıpkı anda çalıştırabilecek. CHAT aygıtı, hem objeleri tanıtmak için yapay yunus sesleri üretiyor hem de doğal sesleri tahlil edip karşılık veriyor. DolphinGemma’nın direkt bu aygıt aracılığıyla yunuslara “konuşturulması” şimdilik hedeflenmese de, iki çalışma paralel ilerliyor ve birbirini besleyebilecek potansiyele sahip. Google, yaz aylarında modeli tüm araştırmacılara açmayı planlıyor.
