By Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın uzun müddettir gündemde olan Fransa ziyareti 2 Nisan’da gerçekleşecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortasında son devirde artan telefon trafiğinin akabinde gelen ziyarette Suriye, Ukrayna üzere kıymetli dış siyaset mevzularının yanı sıra Türkiye’deki Fransız okullarının statüsü ve ikili münasebetlerdeki problemler da ele alınacak.
Fidan’ın ziyareti inişli-çıkışlı bir seyir izleyen Türkiye-Fransa ilgilerinin tüm boyutlarıyla müzakere edilmesi ve yeni bir periyodun başlangıcı olup olmayacağını göstermesi açısından kıymet taşıyor.
Ziyaret, Türkiye’de İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, Fransa’da ise aşır sağcı cumhurbaşkanı adayı gelişmelerin yaşandığı bir periyotta gerçekleşmesi açısından da ilgi cazip olarak görülüyor.
Diplomatik kaynaklardan yapılan bilgilendirmeye göre Dışişleri Bakanı Fidan, Paris’te Avrupa’dan sorumlu Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ile görüşmelerde bulunacak.
Türkiye ve Fransa, Afrika başta olmak üzere Kafkasya, Rusya ile alakalar ve Doğu Akdeniz tansiyonları üzere mevzularda karşı konumda yer aldılar.
Fransa ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği ile bağlarında de değerli karar alma süreçlerinde Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan ile birlikte hareket etmeyi tercih etti.
Ancak Kasım 2024 seçimlerini Donald Trump’ın kazanması ve 20 Ocak 2025’ten bu yana global sistemde yaşanan büyük değişimler Ankara-Paris ortasında yeni bir diyaloğun tesis edilmesine neden oldu.
Erdoğan ve Macron, 7 Kasım’da Macaristan’da yüz yüze görüşmelerinden sonra da 4 sefer telefonda görüş alışverişi yaptılar.
İkilinin son konuşması 31 Mart günü gerçekleşti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da 27 Mart’ta Paris’te Macron’un daveti üzerine gerçekleşen Ukrayna tepesine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı temsilen katıldı.
İmamoğlu ve Le Pen Davaları
İkili görüşmelerde Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un 2025 yılı içinde Türkiye’ye bir ziyaret yapması mümkünlüğü da yer alıyor.
Ankara ve Paris’te yapılan değerlendirmeler, uzun yıllardır gerçekleşmeyen üst seviye bir ziyaretin ikili bağlara güçlü ve yeni bir ivme kazandıracağı tarafında.
Ancak İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla başlayan gelişmelerin bu ziyaretin kısa vadede olma mümkünlüğünü azalttığı da öngörülüyor.
Macron, bu gelişmeleri kapsamlı bir açıklamayla eleştirmiş ve Avrupa’nın “istikrarlı” bir Türkiye ile işbirliği yapmak istediğini kayda geçirmişti. Ankara, Macron’un açıklamalarına karşılık vermemeyi tercih etmişti.
Ziyareti enteresan kılan bir öbür öge ise Fransa’nın çok sağcı önder Marine Le Pen’in cumhurbaşkanlığı adaylığını engelleyebilecek bir mahkeme kararını tartışıyor olması.
2027 seçimlerinin değerli adaylarından olan Le Pen, AB fonlarını yöntemine uygun olmayan bir halde kullanmaktan hatalı bulundu ve 5 yıl müddetle kamu vazifesine aday olmaktan menedildi.
Fransız okulları ne olacak?
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere nazaran, Fidan’ın Fransız muhatabı ile yapacağı görüşmelerde kültür ve turizm üzere bahislerin yanı sıra eğitim alanında da paydaşlık geliştirilmesi gündemde olacak.
Türkiye ve Fransa, 2023 sonundan bu yana eğitim konusunda yaşanan meşakkatlerin aşılması için müzakere içindeler.
Türk Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye’de faaliyet gösteren ve çoğunlukla Türk öğrencilerin eğitim gördüğü ve denetlemeye açıklık talebini ortaya koydu. Bakanlık, karşılıklılık prensibi uyarınca Fransa’da Türk okulları da açmak istiyor.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, Şubat ayında bu hususla ilgili yaptığı bir açıklamada, Fransa’ya muahede yapma teklifinde bulunduklarını kaydetmişti.
Türkiye’deki iki Fransız okulunu yasal kabul etmek karşılığında Fransa’da okuyan Türk çocuklarına Türk kültürü ve dili dersi verilmesi teklifinde bulunduklarını kaydeden Bakan Tekin, ancak Fransa’dan “Kanunlarımız buna müsaade etmiyor” karşılığını aldıklarını açıklamıştı.
Tekin, Türkiye kanunlarının da bu okulların mevcut durumuyla varlığına müsaade vermediğini ve mutabakat olmadığı sürece Türk öğrencilerin kaydolamayacağını kaydetmişti.
Fidan’ın ziyareti bu sorunun aşılıp aşılamayacağını göstermesi açısından değerli bir eşik olarak bedellendiriliyor.
Ukrayna ve Avrupa’nın savunması masada
Fidan’ın ziyareti değerli milletlerarası gelişmelerin yaşandığı ve NATO’nun kıymetli bir askeri gücü olarak Türkiye’nin yeni jeopolitik sistemde nasıl bir rol oynayacağının tartışıldığı bir periyotta yapılması açısından da ayrıyeten dikkat alımlı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal teşebbüsünün sonlandırılması ve Avrupa’nın kendi güvenlik mimarisini oluşturması bu başlık altında ele alınan iki kıymetli bahis.
Fransa ve İngiltere, 27+4 (27 AB ülkesi ile Türkiye, İngiltere, Norveç ve İzlanda) formatındaki teşebbüsler kıtanın güvenlik problemlerinin tahlili ve Ukrayna barışının nasıl bir güvenlik garantisiyle çözümleneceğini masaya yatırıyorlar.
Diplomatik kaynaklara nazaran Fidan, her iki mevzuda vereceği bildirilerle Türkiye’nin bu süreçlerde katkı sağlayacağını Fransız tarafına iletecek.
Bakan Fidan’ın Türkiye’nin Avrupa güvenliğinde sahip olduğu kritik değeri vurgulaması ve yeni güvenlik mimarisinin oluşumunda eşgüdümün artırılmasının kıymetini söz etmesi bekleniyor.
Ancak Türkiye’nin AB’nin savunma sanayi ve güvenlik ile ilgili platformlarından “siyasi” nedenlerle dışlanıyor olması da Paris görüşmelerinde ele alınacak mevzular ortasında. Buna paralel olarak Fidan’ın, Türkiye-AB bağlarının stratejik bir perspektifte ele alınması davetinde bulunması ve Ankara’nın Paris’ten beklentilerini aktarması da öngörülüyor.
Rusya-Ukrayna ortasında kalıcı ve adil barışın sağlanması konusunda da katkı vermeye hazır olduklarını ve tüm müttefiklerin yakın işbirliği içinde olmaları gerektiği de Fidan’ın vereceği iletiler ortasında olacak.
Suriye’de IŞİD ile mücadele
Fidan-Barrot görüşmesinde ele alınacak öbür kıymetli bölgesel husus ise Suriye olacak.
Ankara ve Paris, 8 Aralık’ta başlayan Esad’ın devrilmesi ile başlayan yeni devirde, Şam idaresine dayanak oldular ve ülkede istikrarlı bir geçiş devri için devreye girdiler.
Yeni idareye dayanak konusunda birebir görüşte olan Türkiye ve Fransa, IŞİD’le gayret eden ve tartısını Halkın Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) geleceği konusunda farklı noktadalar.
Dışişleri Bakanı Fidan, Ocak ayında yaptığı bir açıklamada isim vermeden Fransa’yı eleştirmiş ve “Avrupa’daki birtakım küçük ülkelerin Amerika’nın şemsiyesi altında kelam söylemeye dönük siyasetlerinin kendilerine hiçbir katkısı olmadığını” kaydetmişti.
Fransa, IŞİD ile gayretin akamete uğramaması gerektiği kanısında ve Türkiye’nin öncelikleri ortasında bu hususun yer almadığı kuşkusunda. Buna ek olarak Suriye’deki Kürtlerin haklarının korunması konusunda da hassaslığını saklamayan Fransa, SDG başkanlarıyla üst seviye diyaloğunu devam ettiriyor.
Türkiye, YPG’yi “terör örgütü” olarak tanımlıyor ve kuzey Suriye’den tasfiye edilmesi gerektiğini vurguluyor. Bu kapsamda SDG’nin Şam idaresiyle imzaladığı ve silahlı güçlerinin Suriye ordusuna entegre edilmesi muahedeyi destekliyor lakin ihtiyatın elden bırakılmaması gerektiğini kayda geçiriyor.
Fidan’ın ziyaret sırasında Suriye ve Suriye’nin komşularının IŞİD ile gayret için oluşturma etabında oldukları yeni sistem hakkında bilgi vermesi ve bu bahiste Fransa’nın dayanağını istemesi de bekleniyor.
Suriye, Türkiye, Ürdün, Irak ve Lübnan’ın dışişleri, savunma bakanları ve istihbarat yetkilileri geçen ay Amman’da toplanmış ve IŞİD ile uğraşın ana sınırlarını belirlemişlerdi. İkinci toplantının yakın bir vakitte Türkiye’de yapılması planlanıyor.
