By Ezeli rakipler Hindistan ve Pakistan ortasında bu ay dört gün süren çatışma ateşkesle ve her iki tarafın da zafer ilan etmesiyle sona erdi. Fakat artık Çin’in savunma endüstrisinin de beklenmedik bir galip olabileceği görülüyor.
Son çatışmalar, 22 Nisan’da Pahalgam’da birçok turist 26 kişinin militanlar tarafından öldürülmesine misilleme olarak Hindistan’ın 7 Mayıs’ta Pakistan içindeki “terör altyapısı” olarak isimlendirdiği yerlere taarruzlara girişmesiyle başladı.
Kurbanların bir birçok Hindistan idaresindeki Keşmir’deki vadide eşlerinin ve aile üyelerinin gözleri önünde öldürüldü. Delhi idaresi, İslamabad’ı katliama karışan militan kümeleri desteklemekle suçlarken, Pakistan bunu reddetti.
Hindistan’ın “Sindoor Operasyonu” ismini verdiği misillemenin akabinde her iki taraf da insansız hava araçları, füzeler ve savaş uçaklarının kullanıldığı ataklara girişti.
Hindistan’ın Fransız ve Rus imali jetlerini kullandığı, Pakistan’ın ise İslamabad’ın Pekin ile ortak ürettiği J-10 ve J-17 uçaklarını kullandığı bildirildi. Her iki taraf da jetlerinin sonu geçmediğini ve birbirlerine uzaktan füze ateşlediklerini söylüyor.
İslamabad, savaş uçaklarının, ortalarında yeni satın alınan Fransız üretimi Rafale savaş uçaklarının da bulunduğu en az altı Hint uçağını düşürdüğünü argüman ediyor. Delhi bu argümanlara cevap vermedi.
Hindistan Hava Kuvvetleri’nden (IAF) Mareşal AK Bharti geçen hafta bir muhabirin bu argümanlarla ilgili sorusu üzerine “Kayıplar savaşın bir parçasıdır” dedi. Mareşal Bharti, Pakistan’ın Hint jetlerini düşürdüğü tarafındaki tez hakkında yorum yapmayı reddetti.
“Seçtiğimiz maksatlara ulaştık ve tüm pilotlarımız da konutlarına döndü” diye de ekledi.
Hindistan, Pakistan’da bulunan yasaklı Leşker-i Tayyibe ve Ceyş-i Muhammed örgütlerinin merkezlerini gaye alırken en az “100 teröristi” öldürdüğünü açıkladı.
Hava savaşında gerçekte ne olduğuna dair net bir açıklama yok.
Bazı medya kuruluşları birebir saatlerde Pencap eyaletinde ve Hindistan idaresindeki Keşmir’de uçakların düştüğünü bildirmiş lakin Hindistan hükümeti bu haberlere reaksiyon vermemişti.
Reuters haber ajansının Amerikalı yetkililere dayandırdığı bir haberde Pakistan’ın Çin imali J-10 uçaklarını Hint savaş uçaklarına karşı havadan havaya füzeler fırlatmak için kullanmış olabileceği belirtildi.
Pakistan’ın savaş durumunda büyük ölçüde Çin üretimi silah sistemlerine dayanarak zafer kazandığını argüman etmesi, kimi uzmanlar tarafından Pekin’in savunma endüstrisi ismine bir kazanım olarak görülse de bu argümana katılmayanlar da var.
Bazı uzmanlar bunu Çin silah sanayisi için bir “DeepSeek anı” olarak isimlendirdi. Çinli yapay zeka şirketinin uygun maliyetli teknolojisiyle ABD devlerini sarstığı bu yılın Ocak ayına atıfta bulunuldu..
Çin Halk Kurtuluş Ordusu’ndan emekli kıdemli albay Zhou Bo BBC’ye yaptığı açıklamada, “Hava savaşı Çin silah sanayisi için büyük bir reklam oldu. Şimdiye dek Çin’in silah sistemlerini bir savaş durumunda test etme fırsatı olmadı” dedi.
Zhou Bo, hava düellosunun sonucunun “Çin’in rakipsiz birtakım sistemlere sahip olduğunu” gösterdiğini söyledi.
J-10 üzere savaş uçakları üreten Çinli Avic Chengdu Aircraft şirketinin payları, savaş uçağının Hindistan-Pakistan çatışmasındaki performansının görülmesinden sonra geçen hafta %40’a varan oranda artış gösterdi.
Ancak kimi başka uzmanlar Çin silah sistemlerinin üstünlüğünü ilan etmek için şimdi çok erken olduğunu düşünüyor.
Londra’daki King’s College’dan Profesör Walter Ladwig, Çin jetlerinin başta Rafale olmak üzere Hindistan Hava Kuvvetleri (IAF) uçaklarına nitekim üstünlük sağlayıp sağlamadığının şimdi belirlenmediğini söyledi.
Ladwig “Standart bir askeri doktrinde, yer gayelerini vurmadan evvel düşmanın hava savunmasını bastırır ve hava üstünlüğü elde edersiniz. Bunun yerine, IAF’ın misyonunun Pakistan ordusunun misillemesini provoke etmemek olduğu açıkça görülüyor” dedi.
Ladwig, Hint pilotlara Pakistan hava savunmasının tamamının teyakkuzda olmasına ve jetlerinin esasen gökyüzünde olmasına karşın uçuş talimatı verildiğini düşünüyor. IAF misyonun detayları ya da hava operasyonları stratejisi hakkında bilgi vermedi.
Pekin, J-10’un Rafale de dahil olmak üzere Hint savaş uçaklarını düşürdüğüne dair haberler hakkında da rastgele bir yorum yapmadı. Lakin J-10’un Batılı bir silah sistemini düşürdüğüne dair doğrulanmamış haberler Çin toplumsal medyasında sevinç ve zafer coşkusuna yol açtı.
Verona’daki Memleketler arası Güvenlik Çalışmaları Grubu’nda Çin araştırmacısı olan Carlotta Rinaudo, Çin toplumsal medyasının milliyetçi iletilerle dolup taştığını, fakat eldeki bilgilerle bir sonuca varmanın güç olduğunu söyledi.
Rinaudo “Şu anda algı gerçeklikten çok daha değerli. Olaya bu biçimde bakarsak, asıl kazanan sahiden Çin olur” dedi.
Çin için Pakistan stratejik ve ekonomik bir müttefik. Çin-Pakistan Ekonomik koridorunun bir modülü olarak Pakistan’da altyapı inşatlarına 50 milyar dolardan fazla yatırım yapıyor.
Dolayısıyla, zayıf bir Pakistan Çin’in çıkarına değil.
Pakistanlı güvenlik analisti İmtiyaz Gul, Çin’in son Hindistan-Pakistan çatışmasında kritik bir fark yarattığını söylüyor.
Gul “Bu durum Hintli planlamacıları büsbütün şaşırttı. Muhtemelen Pakistan ve Çin ortasındaki çağdaş savaştaki işbirliğinin derinliğini öngöremediler” dedi.
Uzmanlar, Çin jetlerinin gerçek bir savaş durumundaki performansının Batılı başkentlerde dikkatle tahlil edildiğini, zira bunun global silah ticareti üzerinde zincirleme bir tesiri olacağını söylüyor. ABD dünyanın en büyük silah ihracatçısı, Çin ise dördüncü sırada yer alıyor.
Çin çoğunlukla Myanmar ve Pakistan üzere gelişmekte olan ülkelere silah satıyor. Daha evvel Çin silah sistemleri kalitesizlikleri ve teknik sıkıntıları nedeniyle eleştirilmişti.
Raporlara nazaran Myanmar ordusu, 2022’de Çin ve Pakistan tarafından ortaklaşa üretilen JF-17 savaş uçaklarından kimilerini teknik arızalar nedeniyle yere indirdi.
Nijerya ordusu Çin üretimi F-7 savaş uçaklarıyla ilgili çeşitli teknik meseleler olduğunu bildirdi.
Dikkat edilmesi gereken bir öbür konu da Hindistan’ın Pakistan’a birinci sefer uçak kaybetmediği gerçeği.
2019’da, Hindistan’ın Pakistan’daki kuşkulu “terör hedeflerine” yönelik misal hava ataklarının akabinde iki taraf ortasında yaşanan kısa vadeli bir hava muharebesi sırasında, Rus imali bir MiG-21 jeti Pakistan toprakları içinde düşürülmüş ve pilot yakalanmıştı. Pilot birkaç gün sonra hür bırakıldı.
Hindistan ise pilotun, ortalarında ABD imali bir F-16’nın da bulunduğu Pakistan savaş uçağını muvaffakiyetle düşürdükten sonra uçaktan kendisini fırlattığını söyledi. Pakistan bu iddiayı reddetti.
Geçen hafta Hint jetlerinin düşürüldüğüne dair haberlere karşın, Ladwig üzere uzmanlar Hindistan’ın 10 Mayıs sabahı erken saatlerde Pakistan içinde “etkileyici genişlikte hedefleri” vurabildiğini ve bu gerçeğin milletlerarası medya tarafından büyük ölçüde fark edilmediğini savunuyor.
Hindistan ordusu eşgüdümlü bir taarruzla ortalarında Rawalpindi dışındaki stratejik Parıltı Khan hava üssünün de bulunduğu ülke genelindeki 11 Pakistan hava üssüne füze fırlattığını açıkladı.
En uzak amaçlardan biri, güneydeki Karaçi kentine 140 km (86 mil) uzaklıktaki Bholari’deydi.
Ladwig, IAF’ın bu defa standart prosedürlerle hareket ettiğini, evvel Pakistan hava savunma ve radar sistemlerine saldırdığını ve akabinde yer gayelerine odaklandığını söyledi.
Pakistanlıların Çin tarafından sağlanan HQ 9 hava savunma sistemini kullanmasına karşın, Hint jetleri bir dizi füze ve insansız hava aracı kullandı.
“Görünüşe nazaran taarruzlar epey hassas ve gayeye yönelikti. Kraterler pistlerin ortasındaydı, tam da ülkü noktadaydı. Şayet daha uzun vadeli bir çatışma olsaydı, Pakistan Hava Kuvvetleri’nin bu tesisleri tekrar çalışır hale getirmesi ne kadar vakit alırdı, bilemiyorum.”
Bununla birlikte, Hindistan ordusunun misyon brifinginin detaylarına girmeyi reddederek “algı savaşını kaybettiğini” söyledi.
Hindistan’ın akınlarına karşılık olarak Pakistan, Hindistan’ın birkaç ileri hava üssüne füze ve hava hücumları düzenlediğini açıkladı. Ama Delhi taarruzların ekipman ve işçiye ziyan vermediğini söyledi.
Durumun denetimden çıkmaya başladığını fark eden ABD ve müttefikleri müdahale ederek çatışmaları durdurmaları için her iki ülkeye de baskı yaptı.
Ancak uzmanlar Hindistan için tüm bu yaşananların bir uyanış daveti olduğunu söylüyor.
Pekin son Hindistan-Pakistan çatışmasının detayları hakkında yorum yapmayabilir, fakat silah sistemlerinin süratle Batı’yı yakaladığını göstermeye istekli.
Delhi, Çin’in Pakistan’a tedarik ettiği jetlerin daha evvelki modellerden olduğunun farkında. Pekin radarlardan kaçabilen daha gelişmiş J-20 hayalet savaş uçaklarını çoktan envanterine aldı.
Hindistan ve Çin’in Himalayalar boyunca uzun müddettir devam eden bir hudut uyuşmazlığı var ve 1962’de Hindistan’ın hezimetiyle sonuçlanan kısa bir hudut savaşı yaşandı. Haziran 2020’de de Ladakh’ta kısa periyodik bir hudut çatışması meydana geldi.
Uzmanlar Hindistan’ın kendi savunma endüstrisine yatırımları hızlandırması ve milletlerarası alımları hızlandırması gerektiğinin farkında olduğunu söylüyor.
Şimdilik, Çin’in savunma sanayii, uçaklarından birinin Hindistan-Pakistan çatışmasında başarılı olduğu tezlerinin akabinde ilgi odağı olmanın tadını çıkarıyor üzere görünüyor.
Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve denetim edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.
