By
ULUSLARARASI İktisat Doruğu’nda konuşan kriz kahini olarak bilinen Nobel ödüllü Ekonomist Prof. Nouriel Roubini, Donald Trump’ın başlattığı tarife savaşlarının meçhullüğü ve güvensizliği artırdığına değinerek, bunun bir kaosa dönüşebileceği ihtarında bulundu.
Capital, Ekonomist ve Start Up mecmuaları tarafından düzenlenen Memleketler arası İktisat Tepesi (UEZ 2025), bu yıl 14’üncü kere Türkiye ve dünyanın saygın siyasetçilerini, iş dünyası başkanlarını ve akademisyenlerini ağırladı.
UEZ 2025’te key note konuşmacı olarak, ‘kriz kahini’ diye bilinen Roubini Macro Associates, LLC Yönetim Kurulu Lideri ve CEO’su Prof. Nouriel Roubini yer aldı. ‘Trump 2.0 Evresinde Yeni Global Nizam ya da Düzensizlik’ başlığında düzenlenen özel oturumun sponsoru Figopara oldu.
Figopara Kurucu Ortağı ve CEO’su Koray Bahar, şunları söyledi:
“Uluslararası İktisat Tepesi 2025’e ağır bir ilgi var. Dünya ve Türkiye iktisadına dair çok pahalı görüşler dinliyoruz. Bunlardan biri de dünyaca ünlü ekonomist ve ‘Kriz Kahini’ olarak bilinen Prof. Roubini’nin ekonomiye dair keskin öngörüleri oldu. Figopara olarak Prof. Roubini’nin oturum sponsoru olmaktan memnunluk duyuyoruz.”
‘ÇOK KUTUPLU BİR DÜNYAYA GİDİLİYOR’
Dünya çapında olağandışı belirsizlikler yaşandığını söyleyen Prof. Nouriel Roubini ise ekonomik, politik ve jeopolitik dalgalanmaların büyük sıkıntıları da beraberinde getireceğini kaydetti. Roubini, “Dünya olarak dalgalanmalara, hatta dümdüz kaosa sürükleniyoruz. Çok kutuplu bir dünyaya gidiyoruz, Çin, ABD, Avrupa, Rusya, Hindistan. Kim haklıdan, kim kuvvetliye doğru gidiyoruz. Orman kanunu geçerli. Mesela ABD ve Çin üzere büyük kıymetli ülkeler ortasında ekonomik savaş var. Tayvan’da da gelişmeler görebiliriz” dedi.
Serbest olmayan demokrasiye, kleptokrasiye, oligarşiye ve otokrasiye geçildiğini anlatan Roubini, şöyle konuştu:
“Güvensizlikler insanları ekonomik popülizme yanlışsız itiyor. Neoliberalizmden ekonomik popülizme, globalleşmeden uzaklaşıp korumacılığa geçtik. Özgür iş gücü sirkülasyonundan çeşitli göçlerin engellenmesine geldik. Rezerv dolardan bahsediliyordu. Artık de-dolarizasyondan bahsediliyor. Artık bir yapay zeka patlamasına yanlışsız gidiyoruz. Kovid krizi sonrası yüksek enflasyon ve tedarik şokları vardı. Herkes savunmaya para harcayacak lakin savunma yüksek teknolojili olacak. İklim değişikliği ile uğraş için de gelişmeler oluyor. ABD Çin’in önünde olabilir ancak Çin geleceğin teknolojisinin yatırımcısı ve ABD’yi geçebilir. Bugün pek çok insan Trump tarifelerinden bahsediyor. Ben septiğim bu mevzuda. Tarifeler kısa müddette daralmaya neden olur. Lakin orta vadede büyüme yüzde 2’den yüzde 4’e çıkacak. Ben diyorum ki berbat siyaset sonlu tesirli olacak. Lider Trump önümüzdeki yıl seçimlerle karşı karşıya. Çin’deki mali atılımlar çok kıymetli. Çin’de yapısal ıslahatlar hayat geçirilebilir. Kimi metallerin ihracatı kısıtlanabilir. Apple üzere şirketleri cezalandırabilir. Çin nükleer seçeneği de kullanabilir. Tahvilleri de yükseltebilir. Çin’in eli daha kuvvetli lakin orta vadede aksine dönebilir. Zira ABD’ye ağır ihracat yapıyor. Çin’in büyümesi yüzde 2 gerileyebilir.”
TRUMP VE Xİ JİNPİNG ORTASINDA BİRİNCİ GÖZ KIRPAN KİM OLACAK?
ABD’nin Çin hariç herkesle müzakere başlattığını lisana getiren Roubini, ‘Trump ve Xi Jinping ortasında birinci göz kırpan kim olacak?’ diye sordu. Roubini, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu durum stagflasyona mı neden olacak dünyanın geri kalanı için? Yüksek enflasyon ve düşük büyüme mi göreceğiz? ABD yerine öteki ülkelere satışlar yapacak ve oralarda damping tesiri yaratacak. Ticaret savaşında münasebetiyle büyüme negatif etkilenecek. Sorular soruluyor, sanki ABD’de resesyon olacak mı, borsada çökme devam edecek mi, dolar ve krediler ne olacak? Birinci senaryo, optimist senaryo. Görüşmelerde tarifeler düşürülebilir. Sıfır tarife olmayacak fakat yüzde 10 olacak, bununla yaşamaya devam edeceğiz. İkinci senaryo, tarifelerin olumsuz tesirleri görülür ve sonra müzakereler başlar.
Ekstrem senaryoda ise müzakereler başlar ve olumsuz sonuçlanır. Tarifeler yerinde kalır. Bu türlü bir durumda ABD’de küçülme başlar ve borsalarda tam manasıyla çöküş görülebilir.
Bence ortada bir yerde olacak, bir mutabakat olacak, tarifeler yarıya düşürülecek. Çin’le mutabakata ise varılamayacak. Trump’ın istediği ile Xi Jinping’in kesiştikleri nokta yok. Pek çok ABD’li şirketin önüne Çin çıkıyor.”
Roubini, “Neredeyse global bir resesyona gireriz. Çok sert bir resesyon olmaz ancak ABD ve Çin birbiri ile didişmeye devam edecek. Büyüme yavaşlayacak ve bunun sonuçlarını daima bir arada göreceğiz.
İnsanlar diyor ki dolar çakılacak, rezerv para olmayacak artık. Fakat ben şöyle düşünüyorum, dolar bitti diyenler büyük ölçüde mübalağa ediyorlar. Şu anda siyasi kaos var ABD’de. Hem Çin’i hem de müttefiklerini huzursuz ediyor Trump. Şayet teknoloji Trump’ı ve tarifeyi aşabilirse yüzde 4 büyüme olabilir. ABD varlıklarına yatırım yapmakta yarar var, orada zira büyüme potansiyeli var” dedi.
TAYVAN’DA SICAK ÇATIŞMA RİSKİ VAR
Ülkelerin karar vermek zorunda kalabileceğini söyleyen Prof. Roubini, “ABD ile mi Çin ile mi kalmak isteyecekler. Kuzey Kore, İran ve Çin üzere ülkeler bir ittifak kurabilirler. Tayvan’da sıcak çatışma riski vardır. Çin Tayvan’a girer, ABD de savaşa katılır. Orada konvansiyonel olmayan bir savaş olur. Çok berbat bir durumla karşı karşıya kalırız. Çok senaryolu bir dünyaya hakikat gidiyoruz. Büsbütün bir ayrışma olursa ABD ve Çin ortasında bu çok çok berbat bir dünya olur. Globalleşme son bulur” diye konuştu.
