By Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, talep göstergelerini yakından takip ettiklerini ve talep şartlarındaki gelişmelerin dezenflasyon sürecini olumsuz etkilemesi durumunda tedbir alacaklarını belirterek, “Dezenflasyon sürecinin devamına yönelik kararlılığımızı korurken, likidite şartlarını yakından izlemeyi ve likidite idaresi araçlarını tesirli formda kullanmayı sürdüreceğiz.” dedi.
Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna, TCMB Kanunu mucibince Bankanın faaliyetlerine ait sunum yaptı.
Küresel ekonomik gelişmelere dikkati çeken Karahan, 2 Nisan’da ABD’nin geniş kapsamlı gümrük vergisi paketi açıkladığını anımsattı.
Küresel ticaret dinamiklerini derinden etkileyebilecek bu gelişmenin, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomik bilgilerine birinci andan itibaren yansımaya başladığını anlatan Karahan, “Son devirdeki tarife kararlarının değerli bir kısmının ertelenmesine karşın global ticaret ve iktisat siyasetlerine dair belirsizlik yüksek düzeylerini koruyor. Bu belirsizlikler, global büyüme üzerinde aşağı istikametli riskleri artırırken, enflasyon üzerinde ise ülkeden ülkeye değişen muhtemel tesirleri kelam konusu.” diye konuştu.
Karahan, global büyümedeki zayıflama beklentisiyle güç emtia fiyatlarında yakın devirde bariz düşüşler gördüklerine dikkati çekerek, “Enerji dışı emtia fiyatları ise keskin düşüşten sonra bedelli metal fiyatları kaynaklı olarak yükseldi. Global talep görünümü, jeopolitik riskler ve arz istikametli faktörlerin emtia fiyatları üzerinde belirleyici olmaya devam edeceğini düşünüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Küresel piyasaların, tarife adımları sonrası daha fazla faiz indiriminin fiyatlandığına işaret eden Karahan, “Bununla birlikte, merkez bankaları siyaset irtibatlarında, indirim süreçlerini temkinli sürdüreceklerini vurgulamaya devam ediyor.” dedi.
“Talep göstergelerini yakından takip ediyoruz”
Yurt içi makroekonomik gelişmelere ait tespitlerini de paylaşan Karahan, mal talebine ait göstergelerin yurt içi talebin ölçülü seyretmekle birlikte bir ölçü dirençli olduğunu gösterdiğini tabir etti.
Ocak ve şubat aylarında, perakende satış hacim endeksinin arttığını söz eden Karahan, “Öte yandan, kartla yapılan gerçek harcamalar daha zayıf bir görünüme işaret ediyor. Bilhassa, hizmet dallarında yapılan harcamaların ölçülü seyrettiğini görüyoruz. Talep göstergelerini yakından takip ettiğimizi ve talep şartlarındaki gelişmelerin dezenflasyon sürecini olumsuz etkilemesi durumunda, gerekli tedbirleri alacağız.” bilgisini verdi.
Karahan, yakın periyot datalarının 2025’te cari süreçler açığında bir ölçü artışa işaret ettiğini belirterek, 2025’te cari açığın ulusal gelire oranının uzun devir ortalamalarının altında kalmasını beklediklerini söyledi.
“Dezenflasyon süreci devam ediyor”
Dezenflasyon sürecinin devam ettiğini lisana getiren Karahan, enflasyondaki gidişatı daha sağlıklı görebilmek maksadıyla oluşturdukları ana eğilim göstergelerini yakından takip ettiklerini bildirdi.
Karahan, bu göstergeleri oluştururken enflasyonu süreksiz şoklardan, mevsimsel tesirlerden ve dalgalanmalardan arındırdıklarını söz ederek, “Ana eğilim ocak ayındaki artışın akabinde şubat-mart devrinde kıymetli bir yavaşlama gösterdi. Nisan ayında ise finansal piyasalardaki gelişmelerin tesiriyle ana eğilimde kendi hesaplamalarımıza nazaran bir yükseliş izledik. Bununla birlikte gerek kullandığımız altı göstergenin ortalaması gerekse iddia performansı görece âlâ olan medyan enflasyona baktığımızda, bu göstergeler yıllıklandırılmış enflasyonun yüzde 30’un biraz üzerinde olduğunu ima ediyor. Bu da bize dezenflasyonun süreceğini gösteriyor.” diye konuştu.
“Zirai don, işlenmemiş besin fiyatlarında riskleri artırdı”
Mal enflasyonunun görece düşük seyrettiğini vurgulayan Karahan, mallara kıyasla kademeli biçimde gerçekleşse de hizmet bölümünde de yavaşlama eğilimi gördüklerini lisana getirdi. Yıllık olarak bakıldığında düşüş eğilimini sürdüren besin fiyatlarının, martta ramazan ayının da tesiriyle yükselmesinin akabinde nisanda daha ölçülü artış kaydettiğini anlatan Karahan, “Ancak, geçtiğimiz ay yurt genelinde gerçekleşen zirai don hadisesi önümüzdeki devir için başta meyve olmak üzere işlenmemiş besin fiyatları üzerinde üst istikametli riskleri artırdı.” dedi.
“Para siyaseti araçlarını kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz”
Karahan, geçmişe endeksleme eğilimi güçlü eğitim ve kira üzere kalemlerin hizmetler enflasyonunu üst çektiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Özellikle memleketler arası ham petrol fiyatlarının bir evvelki Enflasyon Raporu’nda öngördüğümüz patikanın kıymetli ölçüde altına gerileyerek, ithalat fiyatlarının manşet enflasyona olan tesirini hafifletti. Alınan siyaset önlemleri ve manşet enflasyondaki düşüşü takiben enflasyon beklentileri sektörel farklılık göstermekle birlikte gerileme eğilimine girdi. Son periyotta finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin tesiriyle nisanda enflasyon beklentilerindeki düzgünleşme duraksadı. Enflasyon beklentileri dezenflasyon patikamızın üzerinde seyretmeye devam ediyor. Bu görünüm para siyasetindeki sıkı ve kararlı duruşumuzu müdafaayı gerekli kılıyor.”
Son devirde finansal piyasalarda oynaklık gözlendiğini anımsatan Karahan, belirsizliklerin arttığı bir ortamda riskten kaçınmanın sonucu olarak mart ayının ikinci yarısında finansal piyasalarda paha kayıpları ve oynaklıklar gördüklerini, bu durumun makroekonomik görünümü bozmaması için gerekli tedbirleri aldıklarını söyledi.
Böylece çok oynaklık sergileyen göstergelerdeki artışın daha sonlu kaldığına işaret eden Karahan, finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin enflasyon görünümü açısından oluşturabileceği riskleri kıymetlendirerek sıkı mali duruşu destekleyici adımlar attıklarını lisana getirdi.
Attıkları adımlar hakkında bilgi veren Karahan, finansal piyasaların faal işleyişinin sürmesi maksadıyla piyasa kuralları içinde tüm para siyaseti araçlarını, proaktif yaklaşımla, kararlılıkla kullanmaya devam edeceklerini vurguladı. Karahan, “Dezenflasyon sürecinin devamına yönelik kararlılığımızı korurken, likidite şartlarını yakından izlemeyi ve likidite idaresi araçlarını tesirli biçimde kullanmayı sürdüreceğiz.” dedi.
“Sıkı para siyaseti duruşumuz fiyat istikrarı sağlanana kadar sürecek”
Karahan, kur muhafazalı mevduattaki (KKM) gelişmelere değinerek, son 12 ayda vadesi dolan KKM hesaplarından dövize geçiş oranının yüzde 13,8 düzeyinde kaldığına dikkati çekti.
KKM bakiyesinin azalmasının Türk lirası mevduat hissesini artırarak mali transfer düzeneğini güçlendirdiğini, Merkez Bankası bilançosu üzerindeki riskleri azalttığını belirten Karahan, son periyotta görülen finansal oynaklıkların sistemdeki toplam TL hissesi üzerinde tesirinin de hudutlu olduğunu söyledi.
Gelişmekte olan ülkelerden ticaret meçhullüğü sonucu portföy çıkışı görüldüğünü lisana getiren Karahan, finansal piyasalarda son periyotta yaşanan gelişmeler ve azalan risk iştahı ile birlikte gelişmekte olan ülkelerden ve Türkiye’den sermaye çıkışlarının belirginleştiğini kaydetti.
Mart ayının ikinci yarısından bu yana Türkiye’den çıkışların tarife adımlarının açıklanmasıyla hızlandığını belirten Karahan, “Yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin Türk lirasına olan itimadının artması rezervlerimize olumlu yansırken son devir mahallî ve memleketler arası gelişmelerin bilhassa yurt dışı kaynaklı döviz talebinde artışa sebep olduğu görülüyor. 22 Mart 2024 ile 25 Nisan 2025 tarihleri ortasında, brüt rezervler 17 milyar dolar artış gösterirken, swap hariç net döviz durumumuz 81 milyar dolar güzelleşti.” değerlendirmesinde bulundu.
Karahan, para siyasetinde alınan tedbirler sayesinde yurt içi talebin de zayıfladığına işaret ederek, şunları kaydetti:
“Belirsizliklerin geçmiş periyoda nazaran daha yüksek olduğunu da göz önünde bulundurarak ihtiyatlı ve sıkı para siyaseti duruşu sergiliyoruz. Sıkı para siyaseti duruşumuz enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar da sürecek. Fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön şarttır. TCMB olarak dezenflasyon sürecinin devamını sağlayacak, enflasyonu, belirlediğimiz orta amaçlarla uyumlu olacak biçimde düşürmek için kararlılıkla çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”
