By Türk Dil Kurumu (TDK) Lideri Prof. Dr. Osman Mert, gelişen teknolojiyle yapay zeka eserlerinin bütün dünya lisanlarını etkilediğini belirterek, “Büyük lisan modeliyle Türkçe düşünen, Türkçe yanıt veren yapay zeka eserlerini eğiteceğiz ve geliştireceğiz.” dedi.
TDK’nin düzenlediği “Türk Dünyası Birliği Yolunda Ortak Alfabe Çalıştayı”na katılmak için Antalya’ya gelen Mert, AA muhabirine, yapay zekanın bütün dünya lisanlarını, kültürlerini etkileyen bir gelişme olduğunu söyledi.
Özellikle ChatGPT üzere eserler çıktıktan sonra yapay zekanın daha da kıymetli bir hal almaya başladığını anlatan Mert, “Bu mevzu çok değerli, dünyadan geri kalamayız. Şu an kurumlarımızın bir kısmı bunun Türkçesini yapmış durumda. Yani Türkiye’de Türkçe düşünen ve Türkçe karşılık veren yapay zeka gibisi eserler yapılmış durumda ama bunun geliştirilmesi gerekiyor, geliştirilebilmesi için de büyük lisan modeline gereksinimimiz var.” diye konuştu.
Göreve geldikleri günden beri üzerinde en fazla vakit ve mesai harcadıkları hususlardan birinin de Ulusal Türkiye Derlemi ve büyük lisan modeli olduğunu vurgulayan Mert, bu iki başlık altındaki çalışmaların sürdüğünü kaydetti.
“Mevcut sözlüğümüzün Türkçeyi temsil kabiliyeti maalesef kâfi değil”
Ulusal Türkiye Derlemi’nde kültürün bütün alanlarının, Türkçe ile ortaya konulan bütün bilim kollarına ilişkin metinlerin istikrarlı biçimde yer alacağını anlatan Mert, şöyle devam etti:
“Bunun sonucunda de bu bilgiye bir kelamlık bilim yazılımı entegre ederek sözlüğümüzü güncelleyeceğiz. Geçmişin kurallarında sezgisel ve metinler taranarak hazırlandığı için mevcut sözlüğümüzün Türkçeyi temsil kabiliyeti maalesef kâfi değil. Mevcut sözlüğümüzdeki kelam varlığı şu an 130 bin civarı fakat sözlüğümüzü güncellediğimizde 1 milyonun üzerine çıkacağını görüyoruz. Bu, direkt Türkçe düşünen yapay zekaları etkileyecek ve onların gelişmesine sürat verecek. Büyük lisan modeli için ülkemizin beğenilen kurumlarıyla çalışıyoruz. Büyük lisan modeliyle Türkçe düşünen, Türkçe karşılık veren yapay zeka eserlerini eğiteceğiz ve geliştireceğiz.”
Mert, ülke olarak gelişen yapay zeka teknolojisinin gerisinde kalamayacaklarını ve bu teknolojik gelişmeye katkı sunmak için kurum olarak büyük lisan modeli üzerine ağırlaştıklarını söz etti.
Her devletin yaptığı yapay zeka eseri ile kendi algısını dünyaya pazarladığına dikkati çeken Mert, şunları anlattı:
“Bugün Filistin sorununu ChatGPT’ye sorarsanız gerçek bilgiyi size sunmaz, kendi algısını sunar. Yani her devlet yaptığı yapay zeka ile kendi algısını dünyada sunuyor, gönderiyor. Bundan ötürü son 2 yıldır en fazla üzerinde durduğumuz, mesai harcadığımız bahislerden birisi yapay zeka ile büyük lisan modeli. Yani büyük lisan modelinde kesinlikle corpus (derlem) lisan bilimcilerinin de çalışması gerekiyor. Yalnızca yazılımcıların yapabileceği bir şey değil. Beşerler bütün bilim kısımlarına ilişkin bilgileri yalnızca ve yalnızca lisanla öğrenir, yapay zekalar da o denli. Her yapay zekanın gerisinde gelişmiş bir lisan, gelişmiş bir bilgi birikimi var. İşte biz de şu an bütün bilim kollarında, bütün alanlarda Türkçemizle ortaya konulan bilgilerle büyük lisan modelini büyütmeye, geliştirmeye çalışıyoruz. O vakit biz de kendi yapay zekamızla çıkarlarımızı koruyan doğrularımızı dünyaya sunabileceğiz.”
“Türkçeyi müdafaa kanununa muhtaçlığımız var”
Mert, lisanla ilgili toplumun en çok şikayetçi olduğu mevzulardan birinin de yabancı sözlerin kullanıldığı tabelalar olduğunu aktardı.
Türkçenin korunması için bütün dünyayı inceleyerek bir çalışma hazırladıklarını belirten Mert, “Türkçeyi koruma kanununa gereksinimimiz var. Çalışmamızı ilgililere, meclise taslak olarak sunduk. İnşallah önümüzdeki süreçte kabul edilir ve mevzuya dair bir filtreleme, kurallar dizisi gelir diye düşünüyorum.” sözlerini kullandı.
Son iki yılda “airfryer” sözünün eserle birlikte aşağı üst birçok konuta girdiğini kaydeden Mert, “Türkçeyi koruma kanunu çıkmış olsaydı bu eseri birinci sefer Türkiye’ye getiren firmanın TDK’ye müracaat etmesi gerekirdi ve bu eser kullanım kılavuzunda Türkçe ismiyle ülkemize giriş yapardı ve muhtemelen bugün ‘airfryer’ diye bir söz kullanılmayacaktı.” değerlendirmesinde bulundu.
