By
TÜRK Devletleri Teşkilatı Budapeşte Gayriresmi Tepesi Bildirisi’nde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC), öteki gözlemci üyelerle (Macaristan ve Türkmenistan) Türk dünyasının ayrılmaz modülü olduğu vurgulandı.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran, 20-21 Mayıs tarihlerinde Macaristan’ın konut sahipliğinde yapılan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Doruğu kapsamında düzenlenen Devlet Liderleri Kurulu tarafından bugün kabul edilen Tepe (Budapeşte) Bildirisi’ne, teşkilat içi bütünlüğü ve Türk Devletleri ortasındaki birlik, beraberlik ve dayanışmayı vurgulayan ve KKTC’ye güçlü dayanak beyan eden yazımlar ve Türkiye açısından ehemmiyet ve öncelik taşıyan unsurlar eklendi. Bildiride, KKTC’nin, öbür gözlemcilerle (Macaristan ve Türkmenistan) birlikte Türk dünyasının ayrılmaz kesimi olduğunu vurgulayan ve TDT’nin çalışmalarına yaptığı katkıları memnuniyetle karşılayan unsurlar kabul edildi.
Türk dünyasının Kıbrıs Türklerinin özden gelen eşit haklarının garanti altına alınması konusunda dayanışma söz eden ve Kıbrıs probleminin Ada’daki mevcut gerçekliklere dayalı olarak, karşılıklı kabul edilebilir ve uygulanabilir bir tahlile ulaşması muhtaçlığını vurgulandığı bildiride, TDT Aksakallar Kurulu 17’nci Toplantısı’nın 1-2 Mayıs tarihlerinde Girne’de muvaffakiyetle gerçekleştirilmesini öne çıkaran, Türk Dünyası Vizyonu-2040 Dokümanı’nda belirtildiği üzere, üye devletlerin, ulusal çıkarları açısından hayati değer taşıyan mevzularda ortalarındaki siyasi dayanışma ve karşılıklı dayanağı güçlendirme iradelerini vurgulayan unsurlar onaylandı.
Bildiride, TDT’de kardeşlik ruhuna olan bağlılıklarını bildiren ve Türk Dünyası Kuralı’nda da belirtildiği üzere, Türk Devletleri ortasındaki birlik ve dayanışmaya ziyan vermeyi amaçlayan her türlü teşebbüsün engellenmesinin ehemmiyetini vurgulayan ve TDT’nin bütünlüğüne, kurumsal ve karar alma kapasitesine bağlılıklarını yineleyen, KKTC’nin de ortalarında bulunduğu TDT Gözlemcilerinin gençlik ve spor alanında Teşkilat bünyesinde yürütülen değişim programları ve misal faaliyetlere konut sahipliği yapmalarını teşvik eden hususlar kabul edildi.
SURİYE’DE GÜVENLİK VE İSTİKRARIN TESİS EDİLMESİNDE TÜRKİYE’NİN ROLÜ TAKDİR EDİLDİ
Öte yandan bildiride, Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğü ve birliği temelinde güvenlik ve istikrarın tesis edilmesi, Suriye’nin tüm bileşenlerinin iştirakiyle kapsayıcı bir siyasi sürece ulaşılması ve yaptırımların kaldırılması tarafında oynadığı yapan rol takdir edildi.
Bildiride, Gazze’deki feci insani durumla ilgili derin kaygı söz eden, kalıcı ve kapsamlı bir ateşkes, rehinelerin ve tutukluların hür bırakılması ve Gazze’ye manisiz insani erişime yönelik müzakerelere verilen dayanağı teyit eden; Filistinlilerin Gazze’den uzaklaştırılmasına yönelik tüm teşebbüsleri reddeden; İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı bir tahlile duyulan muhtaçlığın ve ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uygun olarak başşehri Doğu Kudüs olan, 1967 hudutlarına dayanan iki devletli tahlilin uygulanmasının altını çizen unsurlarına onay verildi.
AFGANİSTAN ÇALIŞMA KÜMESİ KURULDU
Bildiride Afganistan’la ilgili bahislerde TDT Üye Devletleri’nin ortak tavrının geliştirilmesini kolaylaştıracak olan Afganistan Çalışma Kümesi’nin kurulması takdirle karşılanırken bu bahiste Devlet Liderleri Kurulu tarafından başka bir ortak açıklama da kabul edildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 21 Mart’ta yapılan davet doğrultusunda, Türk dünyasının ortak bayramı olan Nevruz’a ait TDT bünyesinde anma ve kutlama etkinliklerinin üye ülkeler, gözlemciler ve Türk İşbirliği Teşkilatlarıyla iş birliği içinde düzenlenmesi tarafında TDT Sekretaryasını talimatlandıran hususların kabul edildiği bildiride, her türlü ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, İslam’a karşı nefret, nefret söylemi ve dezenformasyonla uğraşta iş birliğini sürdürme ve bu alanlarda memleketler arası platformlardaki eforları ahenkleştirme taahhütleri yinelendi.
TERÖRLE VE SİBER HATALARLA ORTAK ÇABA ÇAĞRISI
Bildiride, TDT Üye Devletlerini, her türlü terörizm ve ulus ötesi organize kabahat, terörizmin finansmanı ve siber kabahatle uğraş için ortak eforları sürdürmeye teşvik eden, savunma endüstrisi alanında TDT kapsamında verimli çok taraflı iş birliğini geliştirme iradesinin yinelediği vurgusuyla, üye devletlere bu istikametteki gayretlerini hızlandırmaları talimatını veren hususlar onaylandı.
Öte yandan, Türk Devletlerinin Birleşmiş Milletler (BM) ve öbür memleketler arası kuruluşlardaki değerli adaylıklarına atıfla, Türkiye’nin de 2037-2038 periyodu için BM Güvenlik Kurulu süreksiz üyeliği, 2025-2029 periyodu için UNESCO Yürütme Kurulu ve 2026-2028 devri için BM Ekonomik ve Toplumsal Kurul (ECOSOC) adaylıklarının memnuniyetle karşılandığı bildiride, bilim insanı ve Nobel mükafatı sahibi Prof Dr. Aziz Sancar’a ‘Türk dünyasının birliğine katkılarından dolayı’ Türk Devletleri Teşkilatı Ali Şir Nevai Memleketler arası Ödülü’nün verilmesini memnuniyetle karşılayan hususlara onay verildi.
