By Nilüfer Belediyesi’nin düzenlediği “Tematik Buluşmalar” söyleşisinin konuğu olan Elçin Otomobilci, 1850’li yıllarda Bursa ve İstanbul’daki emekçilerin toplumsal ve çalışma şartlarını anlattı.
Nilüfer Belediyesi tarafından düzenlenen “Tematik Buluşmalar, Kütüphanede Toplumsal Bilimler ve Disiplinlerarası Söyleşiler” aktifliğinin son konuğu tarihçi Elçin Otomobilci oldu. “İngiliz Dokümanlarına Nazaran 19. yy. Ortasında İstanbul, İzmir, Selanik ve Manastır’da Osmanlı İşçilerinin Hayat ve Çalışma Koşulları” başlığıyla Nazım Hikmet Kültürevi Balaban Salonu’nda düzenlenen söyleşide, Osmanlı’daki işçilerin toplumsal ve çalışma hayatına ışık tutuldu.
“19. Yüzyıl ortasında Osmanlı’daki işçilerin hali İngilizlerin gözünden nasıl gözüküyordu?” sorusu üzerinden Bursa ve İstanbul’daki devri anlatan Elçin Otomobilci, “Bursa, 1850-1860’lı yıllarda endüstrileşmenin başında, nüfus itibariyle de orta ölçekli bir ticaret kenti. Bu periyotta, güç isteyen inşaat ve maden personelliği üzere meslekler daha fazla kazanıyor. Klâsik zanaatlara geçildikçe fiyatlar daha da azalıyor” dedi.
Bursa’da o periyotta faaliyet gösteren ipek fabrikalarında daha çok bayan emekçilerin çalıştığına değinen Otomobilci, bayanların erkeklere nazaran çok daha az kazandığını söyledi. Fabrikada çalışan bir bayan emekçinin günlük yevmiyesinin 3 kuruş olduğunu tabir eden Otomobilci, erkeklerde bu fiyatın 22,60 kuruş civarında olduğunun bilgisini verdi. Otomobilci, o yıllarda çok fazla çocuk personelin de çırak olarak çalıştığını ve en düşük fiyatı aldıklarını lisana getirdi. Otomobilci, o yıllarda bir duvarcı ustasının bir günde kazandığı parayla 8 kilodan fazla dana eti alabildiğini söyledi.
İşçilerin çalışma kaideleri ile ilgili bilgiler de veren Elçin Otomobilci, “Mesai, gün doğumundan, gün batımına kadar sürüyordu. Bu mühlet yaz günleri 12 saati bulurken, kışları ise 8 saat civarında oluyordu. Zanaatkarlar ya da esnaflar gün içinde sık sık mola verme imkanına sahip olsa da fabrikada çalışan bayanlar için bu türlü bir durum kelam konusu değildi. Uzun mühlet kapalı alanlarda çalışan birçok bayan D vitamini eksikliğinden kaynaklı hastalıklar yaşadı ve hatta bunların kimileri mevtle sonuçlandı” dedi.
19. Yüzyıl ortalarında İstanbul ve Bursa’daki personelleri de karşılaştıran Otomobilci, “En düşük fiyatta Bursa’daki emekçi, İstanbul’daki personelin neredeyse iki katı kadar fazla kazanıyordu. Fakat en yüksek fiyatta İstanbul çok daha öndeydi. Bunun sebebinin nitelikli zanaat gerektiren işlerin İstanbul’da daha çok talep görüyor olmasıydı” diye konuştu.
Tarihçi Elçin Otomobilci, konuşmasının sonunda iştirakçilerin sorularını da yanıtladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
