By Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) Komitesi, TRT Genel Müdürlüğünün 2021 ve 2022 yıllarına ilişkin bilanço ve sonuç hesaplarının görüşülmesi amacıyla AK Parti Aydın Milletvekili Mustafa Savaş başkanlığında toplandı.
Toplantıda konuşan TRT Genel Müdürü Mehmet Zahid Sobacı, TRT’nin son periyottaki atılımlarını anlattı.
Kurum hakkında yapılan kara propagandaya reaksiyon gösteren Sobacı, ithamlara tek tek karşılık verdi.
Sobacı, “TRT, kamuya mal olmuş soruşturmaları görmezden gelemez, TRT ekranına bant vurdurmayız” diyerek, TRT’ye yönelik medya mühendisliğini kabul etmeyeceklerini vurguladı.
Sobacı ayrıyeten açıklamasında, “Biz beytül malın ne olduğunu bilen dolasıyla da b8u hassasiyetle kurumları yönetmeye çaba eden yöneticileriz.
Bunun altını vurgulamak isterim. Sayıştay raporunda teknik sıkıntılar olabilir lakin asla zimmet lakin asla yolsuzluk lakin asla şirket yandaşlığı bir sıkıntı bizim TRT’de bulunduğumuz periyotta geçmez” dedi.
“TRT’NİN MARKA BEDELİ HER ŞEYİN ÜZERİNDE”
TRT’de yayınlanan Teşkilat dizisinin eski oyuncusu Aybüke Pusat’ın diziden çıkarılmasıyla ilgili konuşan Sobacı, şöyle konuştu:
TRT 1’de yahut doğal platformunda oyuncu tercihi o diziyi yapan üretimci şirketindir. TRT, bu noktada yalnızca içerik standardını, yapım kalitesini korumak açısından yönlendirici rol oynayabilir, ötesine bir adım atmaz. Münasebetiyle TRT’de hiçbir oyuncunun siyasi görüşüne, toplumsal etrafına, daha evvelki yaşantısına, ömür usulüne falan bakılmaz.
Zaten bakılsaydı Aybüke baştan oynamazdı. İthamlara tersten, mefhum muhaliften karşılık verirseniz Aybüke’nin, TRT’nin kapısından hiç içeriye girmemesi gerekirdi. Lakin kendisi, TRT’nin de dahil edildiği bir boykot davetine takviye verirse patron olarak o kişiyi, ‘Beni izleme, TRT’yi izleme, boykot et’ diyen kişiyi TRT’nin dışına koymak, TRT’nin en doğal hakkıdır.
Nasıl istihdam en doğal hakkıysa dışarıya koymak da en doğal hakkıdır. Zira TRT’nin kurumsal prestiji, marka bedeli her şeyin üstündedir. Bunu siyasi gereç haline getirmenin de bir gereği yoktur.
TRT üretimlerinin yüzde 73’ünün iç, yüzde 27’sinin ise dış imal olduğunu anlatan Sobacı, dış üretim diziler üzerinden iktidar yanlısı rastgele bir şirkete devletin parasının aktarılmasının kelam konusu olmadığını bildirdi.
“CUMHURBAŞKANIMIZIN HER TÜRLÜ KONUŞMASINI DAKİKA DAKİKA VERİRİZ”
Bazı milletvekillerinin, tarafsız olması gereken TRT’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti’ye daha fazla, CHP’ye ise daha az müddetle yer verildiğine dair sözler kullandığını anımsatan Sobacı, şu değerlendirmelerde bulundu:
Tarafsızlık sıkıntısının iki temel boyutu olduğunu düşünüyorum. Biri mühlet boyutu, başkası ise son periyotta gündeme gelen İBB’deki yolsuzluk tezleriyle ilgili haberlere ait tartışmadır. Biraz evvel 25 dakika, 43 dakika CHP’ye, 1000 küsur, 2 bin küsur dakika AK Parti’ye diye çeşitli müddetler zikredildi.
Bu hesaplamalarda, Cumhurbaşkanımızın hem Cumhurbaşkanı olma sıfatı hem de AK Parti Genel Lideri olma sıfatıyla yapılan haberlerin hepsini bir kovaya koyup karşısına da nasıl hesaplandığı aşikâr olmayan ufacık bir sayısı koyarak bir hesaplama yaptığınızda bu algı idaresine girer.
Bu, RTÜK üyesinin yaptığı bir algı idaresidir. Meloni, Türkiye’ye geldiğinde Cumhurbaşkanımız basın toplantısı yaptığında bunu vermeyecek miyiz? Cumhurbaşkanımız toplu açılış merasimleri yaptığında bunu vermeyecek miyiz?
Cumhurbaşkanımız, Meloni ile yaptığı basın toplantısında bir anda tahminen Gazze ve Filistin problemine girecek, TRT Haber, bu haberi mi kaçıracak? Hasebiyle bu türlü bir şey yok. Biz devletin televizyonu olarak, Cumhurbaşkanımızın her türlü konuşmasını, faaliyetini, projesini dakika dakika veririz.
“TRT KAMUYA MAL OLMUŞ SORUŞTURMALARI GÖRMEZDEN GELEMEZ”
TRT Haber’de CHP ile ilgili haberler ile Ekrem İmamoğlu’nun yargılandığı davaya ait haberlerin ekran imajlarını gösteren Sobacı, şöyle konuştu:
Ekrem İmamoğlu’nun tabirlerinin verilmediğini söyleyenlere de bunu göstermek isterim, ‘Ekrem İmamoğlu’nun tabir süreçleri tamamlandı. İmamoğlu yöneltilen suçlamaları 121 sayfalık verdiği sözle reddetti.
İmamoğlu sorulara ne yanıt verdi? İmamoğlu, ‘Bu soruları muhatap almıyorum’ diyerek cevapladı. Biz İBB’deki yolsuzluk savlarına ait haberleştirmeler nedeniyle sistematik ve önemli bir kara propagandaya maruz kalıyoruz.
TRT, kamuya mal olmuş resmi soruşturmaları görmezden gelemez, sırtını dönemez, bu soruşturmaları vatandaşların haber hakkını karşılamak için devletin televizyonu olarak vermek mecburiyetindedir.
“KAMU FAYDASINI ÖNCELİYORUZ”
TRT Genel Müdürü Mehmet Zahid Sobacı, komitedeki sunumunda, TRT’nin, 1 Mayıs 1964’te başlayan seyahatini bugün 17 televizyon, 17 radyo kanalı, 9 milletlerarası dijital haber platformu, Türkiye’nin milletlerarası dijital platformu “tabii”, onlarca dijital uygulama, sinema sinemaları, ulusal ve memleketler arası seviyede çok sayıda stratejik tepe ve aktiflik, TRT Akademi ve sayısız markasıyla sürdürdüğünü söyledi.
Türkiye’nin kamu yayıncısı olarak, üretimleri hayata geçirirken izlenme oranını değil kamu faydasını öncelediklerini kaydeden Sobacı, bunu yaparken üretimlerinin reytinglerde birinciliği elden bırakmamasının, emeklerinin karşılık bulması noktasında kendilerini keyifli ettiğini bildirdi.
Sobacı, 1 Ocak 2023-13 Nisan 2025 periyodunda TRT 1 kanalında yayınlanan üretimlerin tüm ölçüm kümelerinde toplam 1823 defa en çok izlenen birinci 5 imal ortasında yer aldığını aktardı.
Kamu yayıncılığı sorumluluğu gereği sporun her kısmını izleyicilerle buluşturduklarını anlatan Sobacı, Euro 2024’te oynanan Hollanda-Türkiye maçının yayınlandığı TRT 1’in, 73,42 izlenme hissesiyle Türk televizyon tarihinin en yüksek izlenme sayısına ulaşarak rekor kırdığını tabir etti.
TABİİ HAKKINDA
Uluslararası dijital platformları doğal’ın de yayıncılıkta yeni bir periyodun habercisi olarak TRT markasını öne çıkardığına işaret eden Sobacı, bu platformda, her birinde büyük emek ve alın teri olan farklı çeşitlerde onlarca olağan yepyeni dizisini ve 20 bin saatten fazla içeriği abonelerine sunduklarını anlattı.
Sobacı, şu an 5 farklı lisanda hizmet veren doğal’ın, 2 yılda 11 milyon 500 bin kullanıcı ve 123 milyon saat izlenmeye ulaştığını bildiren Sobacı, “Tabii’nin varlığı sayesinde Türkiye, artık yalnızca izleyen değil, dünyanın pek çok ülkesinde milyonlar tarafından izlenen ve takip edilen bir dijital içerik üreticisi pozisyonunda olacaktır.” dedi.
2023 yılında kamusal katkı gelirleri dışında kalan gelirlerimizi, 2021 yılına kıyasla toplam yüzde 244 oranında arttırdık. Bu artış, enflasyon oranlarının üzerindedir. Bahsi geçen gelirleri, 2024 yılı sonunda bir evvelki yıla nazaran yüzde 130, 2021 yılına nazaran ise yüzde 694 oranında arttırarak, tekrar enflasyon artış oranı üzerinde bir artış gerçekleştirdik.
TRT’nin kamusal katkı gelirleri dışında kalan gelirlerinin toplam gelirler içerisindeki oranı, 2021 yılında yüzde 23 iken yaşanan bu artışla birlikte 2024 yılında 8 puanlık kıymetli bir farkla yüzde 31 olarak gerçekleşmiştir.
“HAKKIN TEMSİLCİSİYİZ”
TRT’nin, kamu katkı gelirleri dışında yer alan faaliyet gelirlerinin ilan ve reklam, sponsorluk, program satış, marka ve lisanslı eser, dijital alan ve içerik gelirlerinden oluştuğunu belirten Sobacı, şunları kaydetti:
TRT’nin yaptığı yayınlar, etkinlikler, ortak üretimler ve özel tertipler yalnızca cümbüş yahut bilgilendirme gayesi taşımıyor, birebir vakitte toplumu bir ortada tutan bir tutkal vazifesi görüyor.
Sanatla, sporla, kültürle ve müzikle insanları bir ortaya getiren yayınlarımız, milletimizin birlik ve beraberliğine katkı sağlıyor. Takdir edersiniz ki bu kamu yayıncılığının en temel misyonlarından biridir.
Türkiye’nin yayıncılık tarihini inşa eden TRT ailesi olarak, yalnızca geçmiş başarılarımızla övünmekle yetinmiyor, çağın gereklilikleri doğrultusunda geliştirdiğimiz yenilikçi projelerle yayıncılığın geleceğini şekillendirme argümanını da taşıyoruz.
Bu savımız doğrultusunda sahip olduğumuz tüm markalarla durmaksızın çalışmaya, farklı lisanlarda ve coğrafyalarda yeterlinin, hoşun, hakkın temsilcisi olmaya devam edeceğiz.
MİLLETVEKİLLERİNİN SORULARINI YANITLADI
Sobacı’nın konuşmasının akabinde kimi milletvekilleri, Sayıştay raporlarındaki TRT’ye ait bulgular üzerinde değerlendirmelerde bulundu, sorular yöneltti.
Soruları yanıtlayan Mehmet Zahid Sobacı, Özel Hukuk Kararlarına Tabi Kontratlı İşçi’den (ÖHT) takım karşılığı kontratlı çalışana, takım karşılığı kontratlı çalışandan ÖHT’ye geçiş hususuyla ilgili soruya “Ben Genel Müdür olarak ve İdare Şuramız, resmi olarak 15 Temmuz 2021’de vazifeye başladık. 15 Temmuz 2021’den itibaren asla bu türlü bir geçiş kelam konusu olmadı. Bunun da yanlışsız olmadığını düşünenlerdenim.” cevabını verdi.
Kurumda hiçbir genel müdür yardımcısıyla yöneticiler ortasında akrabalık bağı olmadığını tabir eden Sobacı, kurumdaki hiçbir yönetici ve yönetim kurulu üyesinin, hiçbir şirketle temasının bulunmadığını söyledi.
TRT’nin, HAVELSAN ile imzalayıp sonra feshettiği Kurumsal Kaynak İdare Sistemine (KKYS) ait soru üzerine Sobacı, şu karşılığı verdi:
Bizden evvelki idaredeki arkadaşlarımız HAVELSAN ile 2020 yılında bir mukavele imzalamışlar. Lakin anlaşılan ölçü, pandemi sonrasında geçerliliğini yitirir noktaya gelmiş.
Bunun üzerine HAVELSAN’daki yetkili arkadaşlar müddetinde yetiştiremeyeceğini söz etti. Biz de ek müddet verdik. Rastgele bir artış gerçekleştirmeden ek süreyi vermemize karşın projenin bu fiyatlarla gerçekleştirilemeyeceğini tabir ettiklerinde karşılıklı feshetmek istediler.
Çünkü SAP’nin gerektirdiği programların lisans bedelleri bile mukavele yapılan bedele gelmişti. Biz de karşılıklı olarak feshettik lakin eseri almadığımız için cezamızı kestik. Verdiğimiz para vardı, ceza verdiğimiz parayı birbirine denkleştirdik. Münasebetiyle buradan her iki kurumu da ziyan ettirmeden çıktık.
Sistemin TRT için gerekli olmasından ötürü yeni arayışlara başladıklarını belirten Sobacı, “Şu anda bir firmayla anlaşmış vaziyetteyiz ve 2026 mali yılbaşında Kurumsal Kaynak İdare Sistemini, TRT’de yaşama geçirmek istiyoruz.” dedi.
Sobacı, FETÖ ile iltisakı olduğu gerekçesiyle kurumdan 479 kişinin ihraç edildiğini, bunlardan 70’inin OHAL Kurulu ve mahkeme kararıyla vazifelerine iade edildiğini bildirdi.
TRT’NİN UEFA MAÇLARININ BİLETLERİNİ KARABORSADAN SATTIĞI İDDİASI
“TRT’nin yayınladığı UEFA maçlarının biletlerini karaborsadan sattığı” teziyle ilgili soruyu yanıtlayan Sobacı, “TRT ile karaborsa bilet satışı sıkıntısı ilişkilendirilemez. Yayıncı kuruluş olarak yayınlanan maçlarda bize sonlu sayıda UEFA’dan bilet gelebilmektedir. Biz bunu ya çalışanımıza ya da işbirliği içerisinde olduğumuz kurumlara devrederiz. Münasebetiyle TRT’nin bir işçisinin bu türlü bir karaborsa bilet satışı içerisinde olabilmesi kelam konusu olamaz.” sözlerini kullandı.
Sobacı, kurumun bir yöneticisine 3 günlük bir seyahat için 1,5 milyon lira verildiği argümanının da hakikat olmadığını, bunun tez sahibi tarafından ispatlanması gerektiğini söyledi.
İki cast ajansının TRT’de tahakküm kurdukları savıyla ilgili soruya Sobacı, bu ajansların TRT’de imali bulunmadığı ve bu iki ajanstan yalnızca 7 oyuncunun TRT dizilerinde oynadığı karşılığını verdi.
“ENDONEZYA CUMHURBAŞKANI’NIN KONUŞMASINI YALNIZCA TRT CANLI VERDİ”
Sobacı, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto’nun, TBMM’de yaptığı konuşmasında Atatürk ile ilgili kısmın TRT tarafından sansürlendiği argümanı üzerine, ilgili yayının ekran imgelerini de göstererek, “Endonezya Cumhurbaşkanı’nın konuşmasını canlı veren tek kanal, TRT’dir. Takdir edersiniz ki yabancı bir devlet liderinin, cumhurbaşkanının konuşma metni elimizde yoktur.
Dolayısıyla hangi dakika neyi söyleyeceğini bilebilmemiz mümkün değildir. Biz 6 dakika Endonezya Cumhurbaşkanı’nın konuşmasını verdik, sonra yayından çıktık. Fakat kamuoyu ve toplumsal medya aldı, ‘Atatürk’ü TRT sansürledi’ dedi.” açıklamasında bulundu.
TRT’nin eski kaşeli muhabiri Murat Söylemez’in toplumsal medya hesabından muhalif bölümleri tehdit eder nitelikte yaptığı paylaşımla ilgili soru üzerine Sobacı, Söylemez’in TRT işçisi olmadığını, ilgili paylaşımı yaptıktan sonra kendisinden haber almayı durduklarını ve TRT mikrofonu süngeri ile montunu geri aldıklarını bildirdi.
“SAHA KENARINDAKİ REKLAMLAR UEFA TARAFINDAN BELİRLENİR”
TRT’de yayınlanan UEFA maçlarında yasadışı bahis sitesi reklamı yapıldığı argümanıyla ilgili konuşan Sobacı, şunları kaydetti:
UEFA ile yaptığımız kontrata, Türkiye’deki maçlarda saha kenarındaki reklam panolarında alkol, tütün ve yasa dışı bahis sitesi reklamı yapılmayacağına yönelik unsur koyduk.
Bu mevzuda TRT’nin yapabileceği problem budur. Münasebetiyle Türkiye’deki maçlarda bu biçim bir bahis sitesi reklamı görmezsiniz. Fakat yurt dışında oynanan maçlarda saha kenarlarındaki reklam problemi UEFA tarafından belirlenir.
UEFA partnerlerine içecek ve tütün partnerlerine bu reklamları verir. Hasebiyle yurt dışındaki maçın yapımı bize direkt gönderilir, bir tuşa basar ve o yayını veririz. Münasebetiyle o yayına, o reklama müdahil olabilmemiz mümkün değildir.
“İSRAİL KÖKENLİ ŞİRKETLERİ ELEME YOLUNA GİTTİK”
tabii platformu için muahede yapılan İsrailli firmaya ferdî bilgilerin aktarıldığı teziyle ilgili soruyu yanıtlayan Sobacı, şu sözleri kullandı:
Bahsi geçen AppsFlyer firmasıyla 2020’de bir kontrat imzalanmıştır. Aslında bunun yerli ve ulusal uygulamalarına odaklanılmış fakat hakikaten muhtaçlığı karşılamadığı için eli mecbur yabancı uygulamalara gidilmiş, ihaleye çıkılmış, en uygun teklifi AppsFlyer verdiği için de sorun oraya gitmiştir.
7 Ekim 2023’te İsrail, Filistin ve Gazze’ye yönelik saldırıyı, katliamı, soykırımı gerçekleştirdiği an, TRT olarak, çalıştığımız tüm şirketleri gözden geçirerek İsrail kökenli şirketleri eleme yoluna gittik.
Gördük ki AppsFlyer, İsrail kökenli şirket, çabucak mail atarak ve münasebetine de ‘Soykırım yaptığınız için bu mukaveleyi feshediyoruz’ diyerek mukaveleyi sonlandıracağımızı söyledik. Kontrat tarihi dolduğunda otomatik olarak maddeyi ortadan kaldırdık.
Bu kontratın feshedilmesi sonrası ilgili hizmetin Almanya menşeili bir şirketten alındığını söyleyen Sobacı, İsrailli firmayla olağan platformu kullanıcılarına ilişkin hiçbir bilginin paylaşılmadığını kaydetti.
Sobacı, kamu kurumu olan TRT’nin ilgili yönetmeliğe nazaran doğal için bir yayın lisansı alma mecburiyetinin olmadığını bildirdi.
tabii’nin fiyatlı olması mevzusuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Sobacı, doğal’ın isteğe bağlı olarak, fiyat ödemek isteyenler için sunulmuş ek bir hizmet olduğunu söyledi.
Toplantıda, TRT’nin 2021 ve 2022 yıllarına ait bilançoları ibra edildi.
